మంటనక్క 3.0.2, 23 సెప్టెంబరు 2008న విడుదల అయింది. తెలుగుతో పాటుగా హిందీ, కన్నడ మరియు మరాఠీ మొదలగు భారతీయ భాషలలో కూడా బీటాలో విడుదలచేయటం జరిగింది. కానీ యిది బీటా కాబట్టి అనువాదంలో తప్పులుండవచ్చని మంటనక్క వారే శలవిస్తున్నారు. తెలుగులో మంటనక్కని యిక్కడనుండి దిగుమతి చేసుకోవచ్చు.
ఆ తప్పులేవో(ఏవైనా ఉంటే) మనమే వారి ద్రుష్ఠికి(తప్పేమో సరిదిద్దగలరు) ఎందుకు తేకూడదూ?(మంటనక్క వారి సముఖమునకు ఎలా తేగలమో ఎవరైనా తెలిసిన వారు శలవిస్తే బావుంటుంది.) మరి యిక కదలండి, మంటనక్క 3.0.2 ని దిగుమతిచేసుకుందుకు. మంటనక్క 3.0.2 రిలీజు నోట్సు(Release Notes) యిక్కడ చూడవచ్చు.
Thursday 25 September, 2008
Monday 8 September, 2008
"విష్ణుశర్మ ఇంగ్లీషు చదువు" ధారావాహికం దూరదర్శన్‌లో
"కవి సమ్రాట్" బిరుదాంకితుడు. జ్ఞానపీఠ అవార్డు గ్రహీత అయిన విశ్వనాథ సత్యనారాయణ విరచిత "విష్ణుశర్మ ఇంగ్లీషు చదువు" ధారావాహికం దూరదర్శన్‌లో ప్రతిరోజూ(సోమవారం నుండి శుక్రవారం వరకు అనుకుంటా) సాయంత్రం ఏడు గంటల ముప్పైనిమిషాలకు(7:30pm) ప్రసారమవుతూంది, ఇప్పటికి మూడుభాగాలు ప్రసారమయ్యాయి. నాకైతే బానే అనిపించింది. నటీనటవర్గంలో నాకైతే యింతవరకు ఒక్కరే తెలుసు.
Tuesday 8 July, 2008
ఆంధ్రమహాభారతంలోని శాంతిపర్వం ప్రధమాశ్వాసంలోని పద్యాలు 12_1_61 నుండి 12_1_90 వరకు
ఆంధ్రమహాభారతంలోని శాంతిపర్వం ప్రధమాశ్వాసంలోని పద్యాలు 12_1_61 నుండి 12_1_90 వరకు
12_1_61 క.
శ్రుతివిహితకర్మజాత, స్థితియోగ్యుఁడ వైననీకుఁ జేయఁగ వశమే
యతిలోకజ్ఞానసమ, న్వితయతిజనకృత్య మటు వివేకింపు మెదన్.
12_1_62 చ.
అడలున రాజధర్మములయందు జనించె నసూయ నీకు ని
ప్పుడు మును నిస్పృహుండ వయి పోవఁగఁ గన్నఁ గులంబువారుని
ప్పుడమినృపాలురున్ బ్రతికి పోదురు నెమ్మది నట్టు లైన నే
ముడుగుదు మస్త్రజీవనసముద్ధతిఁ జొత్తుము భైక్షవృత్తికిన్.
12_1_63 క.
వాఁడి యగునలుక లోకము, పొఁడిమి సెడఁ గయ్య మట్లు పొడిచి వనటమై
నేఁ డింక నడవికిం జను,వాఁడాం గా కనినఁ బుడమివారలు నగరే.
12_1_64 సీ.
పనివడి త్రవ్వి కూపమునందు నుదకంబు, పానంబు సేయనివానిభంగి
యున్నతతరు వెక్కి జున్ను నేకుఱఁ గొని, తేనియ యాననివానిభంగి
యాఁకొని యొడఁగూర్చి యన్నంబు తళియకు, వచ్చినఁ గుడువనివానిభంగి
తమకించి యొకభంగిఁ దనవశంబుగఁ జేసి, మానినిఁ గవయనివానిభంగి
12_1_64 ఆ.
గాదె కురువరేణ్య ఘనశక్తిశౌర్యసం, పన్ను లైనపగఱ భండనమున
నోర్చి పూజ్యరాజ్య మొల్లక యడవికి, నేఁగు టీవ యెఱుఁగు దిత్తెఱంగు.
12_1_65 క.
నీ వడవి కరుగ నొడఁబడి, నీవెనుకన వచ్చునపుడు నిందింతురు మ
మ్మీవెఱ్ఱు లితని మాన్పం, గా వలఁతులు గార యని జగజ్జను లధిపా.
12_1_66 క.
భోగములఁ బాపి నిందా, భాగులఁగాఁ జేసి యడవిపా ల్వఱిచెదవే
నీగారవంపుఁదమ్ముల, సాగరవృతధరణిఁ గలుగు జనములు వగవన్.
12_1_67 వ.
అని వెండియు.
12_1_68 క.
కేవలనిష్కర్మత మో,క్షావహ మగునేని గిరులు నవనీజములున్
భూవర ముక్తిం బడయం,గా వలవదె యడవి నునికి కైవల్యదమే.
12_1_69 క.
ఫలములయెడ బ్రహ్మార్పణ, కలనపరుం డగుచుఁ గార్యకర్మము నడపన్
వలయుం దత్త్వజ్ఞానము, దలకొనినం గర్మశమము దానై కలుగున్.
12_1_70 వ.
కావునం గర్మహీనత్వం బపవర్గకరంబు గా దనవుడు నర్జునుండు ధర్మనందను
నుద్దేశించి దేవా యొక్కయితిహాసంబు గల దపధరింపు మని యిట్లనియె.
12_1_71 సీ.
కొందఱు బ్రాహ్మణుల్ గొండుక లాత్మకు,లోచితాచారంబు లుడిగి కాన
లకుఁ జన్న వజ్రి వారికిఁ గృప చేసి ప,తత్త్రిరూపమునఁ దత్పార్శ్వమునకు
నరిగి మీకైకొన్నతెరు వొప్ప దనవుడు, విని వా రఖిలమార్గవేది యద్భు
తాస్పద మీపక్షి యని దాని కభిముఖు, లై సత్పథం బెద్ది యనఘ చెపుమ
12_1_71 తే.
యనిన నలుగాలివాన గోవును నశేష, శబ్దములమంత్రమును లోహజాతిఁగాంచ
నమును మనుజుల విప్రుండు సమధికత్వ,భాజనము లండ్రు వేదప్రపంచవిదులు.
12_1_72 వ.
ఇ ట్లుత్తముం డైనపిప్రుం డుత్తమమంత్రోపాశ్రితంబు లగువిహితకర్మంబులు
నడపుట రత్నకాంచనసాంగత్యంబునుంబోలె సంస్తుత్యం బైయుండ నాలస్యం
బునఁగ్రోధంబున శోకంబునఁ దదనుష్ఠానంబు విడుచుట పాతకం బజ్ఞాను లగునర్థ
హీనులు సన్న్యాసకాలవివేకంబు లేక వేగిరపడి యుభయభ్రష్టు లగుదురు గృహ
స్థధర్మంబున వర్తించి యతిథి దేవ పితృసంతృప్తి సేయుచు శిష్టాన్నభోజనపరు
లగుపుణ్యులకుం బుణ్యలోకంబు లఱచేతిలోనివి గావె బ్రహ్మార్పితం బయిన
సత్కర్మకలాపంబు మహానందంబుఁ జేయు ననుటయు.
12_1_73 క.
విని వారు దెలిసి మరలం, జనిరి గృహస్థత్వధర్మసదనుష్ఠానం
బునకు నటు లగుట నేలుము, జనవల్లభ పుడమి నడవుజన్నము లెలమిన్.
12_1_74 వ.
అని చెప్పె నప్పుడు నకులుం డన్నరనాథున కిట్లనియె.
12_1_75 సీ.
దేవతల్ వేదవిధిప్రవర్తకులు బ్రా,హ్మణులును వారలయట్ల శ్రుతుల
కింకరు లై కాదెకిల్బిషంబులఁ బాసి, వారిచందమున శాశ్వతవిభూతి
నొందుట యజ్ఞాదు లుడుగుట సంపరి,త్యాగమే పాడిమై నర్థముల ను
పార్జించి దేవతాబ్రాహ్మణపూజగా, నిడుచుఁ దత్ఫలకోటి విడుపు గాక
12_1_75 ఆ.
క్రోధశోకహర్షకోటుల గృహముతో, విడిచి యోగ మూఁది వృక్షమూల
వాసనిరతి నుండు వాఁ డొకసంపరి, త్యాగినృవుల కది సమర్హ మగునె.
12_1_76 క.
తక్కినమూఁడాశ్రమములు, నొక్కదెస గృహస్థధర్మ మొకదెసఁ దులయం
దెక్కింప వానితోన, య్యొక్కటి సరిదూఁగె నందు రుర్వీశ బుధుల్.
12_1_77 వ.
కావున గృహస్థధర్మంబ యాచరణీయం బట్లుం గాక.
12_1_78 క.
జతనంబున నర్థము సం,చితముగఁ గావించి క్రతువిశేషంబుల దే
వతలం దృప్తులఁ జేయమి, యతికిల్బిషకారి యందు రాగమవేదుల్.
12_1_79 చ.
వినుము తమోమయం బయినవిశ్వముఁ దా వెలిఁగించు నీశ్వరుం
డన నొకరుండు వర్ణతతి నాశ్రమకోటిని వాఁడు గాదె చే
సె నిఖిలకర్మయోగసవిశేషత గల్గుటయుం దదీయక
ల్పనమ తదాజ్ఞకుం దొలఁగఁ బాడియె శోకము గారణంబుగన్.
12_1_80 వ.
హింస దోషంబు గలుగు ననుశంకకుం బని లే దవధరింపుము.
12_1_81 క.
పరుల వధింపక యెవ్వఁడు, ధర యేలెం జెపుమ పూర్వధరణీశులలోఁ
బొరయరు పాపము సుగతిక, యరిగిరి వా రీవు నట్లు యగు టొప్పు నృపా.
12_1_82 క.
రక్ష ప్రజగోరు నిజయో,గక్షేమార్థముగ జనసుఖస్థితి నడపన్
దక్షుఁ డగురాజు నడప కు,పేక్షించినఁ బాప మొంద దే కురుముఖ్యా.
12_1_83 తే.
గోవులను ఘోటకంబులఁ గుంజరముల
దాసులను బ్రీతి ని మ్మెల్ల ధాన్యములను
గ్రామముల మందిరముల నిష్కముల వేడ్క
నొసఁగు తత్తత్సుపాత్రత్వయుక్తవిధుల.
12_1_84 వ.
వీని నిన్నింటి రిత్త వో విడిచి పోయెద ననుట నీయట్టిమహానుభావునకుం
దగునే యని పలికినం దదనంతరంబ సహదేవుం డమ్మహీపతి కిట్లనియె.
12_1_85 సీ.
వెలివెలి వస్తువుల్ విదిచెఁ బో నరుఁడు గ,ర్మిష్ఠతం గాదె శరీరయాత్ర
నడవువాఁ డది మోక్షణంబు గా నేరదు, శారీరసౌఖ్యసంసక్తి వదలి
బాహ్యపదార్థముల్ పాటించి నిజవంశ, ధర్మముల్ వదలక తగఁ జరింవు
మమత బంధంబు నిర్మమత మోక్షంబును, జేయు నింతయెఱింగి చేసి రధిప
12_1_85 తే.
రాజ్య మెలమి మన్వాదు లరణ్యమునకు, నరిగినీవందువలయుద్రవ్యములమీఁదఁ
జేయవలదె మమత్వంబు వేయు నేల, యదియు సంసారచక్రవాహకముగాదె.
12_1_86 తే.
నీవ చుట్టంబుఁ బక్కంబు నీవ చెలియు, నీవతల్లియుఁ దండ్రియు నీవ గురువు
నీవ దైవంబుఁ గావున నావిషాద,భాషణంబులు సైరింపు భరతముఖ్య.
12_1_87 క.
తథ్యము లైనను దలఁప న,తథ్యము లైనను సభక్తితాత్పర్యమువై
తథ్యంబుఁ బొరయకుండఁగఁ, బథ్యంబుగఁ గొనుము నాదుపలుకులు కరుణన్.
12_1_88 వ.
అనియె నిట్లు దమ్ము లందఱును బోధించుపలుకులు విని ధర్మనందనుం డూరక
యుండె నతనియెడ సవిశేషబహుమానయు నతనిచేత సంతతోపలాలితయు
ధర్మాధర్మనిదర్శనశీలయు నగుపాంచాలి భద్రగజప్రతిమాను లైనయప్పవమాన
తనయధనంజయనకులసహ దేవులమధ్యంబునయూథపతివోలెనున్నయన్నరేంద్రు
నల్లన చేరి యేనును నాయెఱింగినంత సెప్పెద నని యనుజ్ఞఁ గొని యవ్విభు
వదనంబున నిజవిశాలలోచనరోచులు పరఁగ వినయం బాననంబున నతిశయిల్ల.
12_1_89 సీ.
శోకాగ్ని దనికిన సొగయునీతమ్ముల, నుపపన్నవాక్యామృతోపయుక్తిఁ
దేర్పుము గానలం ద్రిమ్మరునాఁడు వీ,రాయాసములఁ బడు టవధరించి
సమయకాలము సన్నఁజనిసుయోధనుఁజంపి,భోగంబులను బహుత్యాగములను
యాగంబులను సద్విహారముల్ సలుపుద, మని యూఱడింపవే యరిగణంబుఁ
12_1_89 తే.
ద్రుంచిరాజ్యంబు సేకొంటితొఱఁగిపోదుఁ,గాకయని యిప్పుడుడికింపనీకుఁ దగునె
ధర్మమును సత్యమును నుచితంబునిన్నుఁ,గడవ నెఱిఁగెడువారలు గలరెయధిప.
12_1_90 వ.
అని ముట్ట నాడి మఱియును.
--
చంద్ర శేఖర్ కాండ్రు.
12_1_61 క.
శ్రుతివిహితకర్మజాత, స్థితియోగ్యుఁడ వైననీకుఁ జేయఁగ వశమే
యతిలోకజ్ఞానసమ, న్వితయతిజనకృత్య మటు వివేకింపు మెదన్.
12_1_62 చ.
అడలున రాజధర్మములయందు జనించె నసూయ నీకు ని
ప్పుడు మును నిస్పృహుండ వయి పోవఁగఁ గన్నఁ గులంబువారుని
ప్పుడమినృపాలురున్ బ్రతికి పోదురు నెమ్మది నట్టు లైన నే
ముడుగుదు మస్త్రజీవనసముద్ధతిఁ జొత్తుము భైక్షవృత్తికిన్.
12_1_63 క.
వాఁడి యగునలుక లోకము, పొఁడిమి సెడఁ గయ్య మట్లు పొడిచి వనటమై
నేఁ డింక నడవికిం జను,వాఁడాం గా కనినఁ బుడమివారలు నగరే.
12_1_64 సీ.
పనివడి త్రవ్వి కూపమునందు నుదకంబు, పానంబు సేయనివానిభంగి
యున్నతతరు వెక్కి జున్ను నేకుఱఁ గొని, తేనియ యాననివానిభంగి
యాఁకొని యొడఁగూర్చి యన్నంబు తళియకు, వచ్చినఁ గుడువనివానిభంగి
తమకించి యొకభంగిఁ దనవశంబుగఁ జేసి, మానినిఁ గవయనివానిభంగి
12_1_64 ఆ.
గాదె కురువరేణ్య ఘనశక్తిశౌర్యసం, పన్ను లైనపగఱ భండనమున
నోర్చి పూజ్యరాజ్య మొల్లక యడవికి, నేఁగు టీవ యెఱుఁగు దిత్తెఱంగు.
12_1_65 క.
నీ వడవి కరుగ నొడఁబడి, నీవెనుకన వచ్చునపుడు నిందింతురు మ
మ్మీవెఱ్ఱు లితని మాన్పం, గా వలఁతులు గార యని జగజ్జను లధిపా.
12_1_66 క.
భోగములఁ బాపి నిందా, భాగులఁగాఁ జేసి యడవిపా ల్వఱిచెదవే
నీగారవంపుఁదమ్ముల, సాగరవృతధరణిఁ గలుగు జనములు వగవన్.
12_1_67 వ.
అని వెండియు.
12_1_68 క.
కేవలనిష్కర్మత మో,క్షావహ మగునేని గిరులు నవనీజములున్
భూవర ముక్తిం బడయం,గా వలవదె యడవి నునికి కైవల్యదమే.
12_1_69 క.
ఫలములయెడ బ్రహ్మార్పణ, కలనపరుం డగుచుఁ గార్యకర్మము నడపన్
వలయుం దత్త్వజ్ఞానము, దలకొనినం గర్మశమము దానై కలుగున్.
12_1_70 వ.
కావునం గర్మహీనత్వం బపవర్గకరంబు గా దనవుడు నర్జునుండు ధర్మనందను
నుద్దేశించి దేవా యొక్కయితిహాసంబు గల దపధరింపు మని యిట్లనియె.
12_1_71 సీ.
కొందఱు బ్రాహ్మణుల్ గొండుక లాత్మకు,లోచితాచారంబు లుడిగి కాన
లకుఁ జన్న వజ్రి వారికిఁ గృప చేసి ప,తత్త్రిరూపమునఁ దత్పార్శ్వమునకు
నరిగి మీకైకొన్నతెరు వొప్ప దనవుడు, విని వా రఖిలమార్గవేది యద్భు
తాస్పద మీపక్షి యని దాని కభిముఖు, లై సత్పథం బెద్ది యనఘ చెపుమ
12_1_71 తే.
యనిన నలుగాలివాన గోవును నశేష, శబ్దములమంత్రమును లోహజాతిఁగాంచ
నమును మనుజుల విప్రుండు సమధికత్వ,భాజనము లండ్రు వేదప్రపంచవిదులు.
12_1_72 వ.
ఇ ట్లుత్తముం డైనపిప్రుం డుత్తమమంత్రోపాశ్రితంబు లగువిహితకర్మంబులు
నడపుట రత్నకాంచనసాంగత్యంబునుంబోలె సంస్తుత్యం బైయుండ నాలస్యం
బునఁగ్రోధంబున శోకంబునఁ దదనుష్ఠానంబు విడుచుట పాతకం బజ్ఞాను లగునర్థ
హీనులు సన్న్యాసకాలవివేకంబు లేక వేగిరపడి యుభయభ్రష్టు లగుదురు గృహ
స్థధర్మంబున వర్తించి యతిథి దేవ పితృసంతృప్తి సేయుచు శిష్టాన్నభోజనపరు
లగుపుణ్యులకుం బుణ్యలోకంబు లఱచేతిలోనివి గావె బ్రహ్మార్పితం బయిన
సత్కర్మకలాపంబు మహానందంబుఁ జేయు ననుటయు.
12_1_73 క.
విని వారు దెలిసి మరలం, జనిరి గృహస్థత్వధర్మసదనుష్ఠానం
బునకు నటు లగుట నేలుము, జనవల్లభ పుడమి నడవుజన్నము లెలమిన్.
12_1_74 వ.
అని చెప్పె నప్పుడు నకులుం డన్నరనాథున కిట్లనియె.
-: నకులుఁడు ధర్మజునకు మనస్తాపోపశమంబు సేయుట. :-
12_1_75 సీ.
దేవతల్ వేదవిధిప్రవర్తకులు బ్రా,హ్మణులును వారలయట్ల శ్రుతుల
కింకరు లై కాదెకిల్బిషంబులఁ బాసి, వారిచందమున శాశ్వతవిభూతి
నొందుట యజ్ఞాదు లుడుగుట సంపరి,త్యాగమే పాడిమై నర్థముల ను
పార్జించి దేవతాబ్రాహ్మణపూజగా, నిడుచుఁ దత్ఫలకోటి విడుపు గాక
12_1_75 ఆ.
క్రోధశోకహర్షకోటుల గృహముతో, విడిచి యోగ మూఁది వృక్షమూల
వాసనిరతి నుండు వాఁ డొకసంపరి, త్యాగినృవుల కది సమర్హ మగునె.
12_1_76 క.
తక్కినమూఁడాశ్రమములు, నొక్కదెస గృహస్థధర్మ మొకదెసఁ దులయం
దెక్కింప వానితోన, య్యొక్కటి సరిదూఁగె నందు రుర్వీశ బుధుల్.
12_1_77 వ.
కావున గృహస్థధర్మంబ యాచరణీయం బట్లుం గాక.
12_1_78 క.
జతనంబున నర్థము సం,చితముగఁ గావించి క్రతువిశేషంబుల దే
వతలం దృప్తులఁ జేయమి, యతికిల్బిషకారి యందు రాగమవేదుల్.
12_1_79 చ.
వినుము తమోమయం బయినవిశ్వముఁ దా వెలిఁగించు నీశ్వరుం
డన నొకరుండు వర్ణతతి నాశ్రమకోటిని వాఁడు గాదె చే
సె నిఖిలకర్మయోగసవిశేషత గల్గుటయుం దదీయక
ల్పనమ తదాజ్ఞకుం దొలఁగఁ బాడియె శోకము గారణంబుగన్.
12_1_80 వ.
హింస దోషంబు గలుగు ననుశంకకుం బని లే దవధరింపుము.
12_1_81 క.
పరుల వధింపక యెవ్వఁడు, ధర యేలెం జెపుమ పూర్వధరణీశులలోఁ
బొరయరు పాపము సుగతిక, యరిగిరి వా రీవు నట్లు యగు టొప్పు నృపా.
12_1_82 క.
రక్ష ప్రజగోరు నిజయో,గక్షేమార్థముగ జనసుఖస్థితి నడపన్
దక్షుఁ డగురాజు నడప కు,పేక్షించినఁ బాప మొంద దే కురుముఖ్యా.
12_1_83 తే.
గోవులను ఘోటకంబులఁ గుంజరముల
దాసులను బ్రీతి ని మ్మెల్ల ధాన్యములను
గ్రామముల మందిరముల నిష్కముల వేడ్క
నొసఁగు తత్తత్సుపాత్రత్వయుక్తవిధుల.
12_1_84 వ.
వీని నిన్నింటి రిత్త వో విడిచి పోయెద ననుట నీయట్టిమహానుభావునకుం
దగునే యని పలికినం దదనంతరంబ సహదేవుం డమ్మహీపతి కిట్లనియె.
12_1_85 సీ.
వెలివెలి వస్తువుల్ విదిచెఁ బో నరుఁడు గ,ర్మిష్ఠతం గాదె శరీరయాత్ర
నడవువాఁ డది మోక్షణంబు గా నేరదు, శారీరసౌఖ్యసంసక్తి వదలి
బాహ్యపదార్థముల్ పాటించి నిజవంశ, ధర్మముల్ వదలక తగఁ జరింవు
మమత బంధంబు నిర్మమత మోక్షంబును, జేయు నింతయెఱింగి చేసి రధిప
12_1_85 తే.
రాజ్య మెలమి మన్వాదు లరణ్యమునకు, నరిగినీవందువలయుద్రవ్యములమీఁదఁ
జేయవలదె మమత్వంబు వేయు నేల, యదియు సంసారచక్రవాహకముగాదె.
12_1_86 తే.
నీవ చుట్టంబుఁ బక్కంబు నీవ చెలియు, నీవతల్లియుఁ దండ్రియు నీవ గురువు
నీవ దైవంబుఁ గావున నావిషాద,భాషణంబులు సైరింపు భరతముఖ్య.
12_1_87 క.
తథ్యము లైనను దలఁప న,తథ్యము లైనను సభక్తితాత్పర్యమువై
తథ్యంబుఁ బొరయకుండఁగఁ, బథ్యంబుగఁ గొనుము నాదుపలుకులు కరుణన్.
12_1_88 వ.
అనియె నిట్లు దమ్ము లందఱును బోధించుపలుకులు విని ధర్మనందనుం డూరక
యుండె నతనియెడ సవిశేషబహుమానయు నతనిచేత సంతతోపలాలితయు
ధర్మాధర్మనిదర్శనశీలయు నగుపాంచాలి భద్రగజప్రతిమాను లైనయప్పవమాన
తనయధనంజయనకులసహ దేవులమధ్యంబునయూథపతివోలెనున్నయన్నరేంద్రు
నల్లన చేరి యేనును నాయెఱింగినంత సెప్పెద నని యనుజ్ఞఁ గొని యవ్విభు
వదనంబున నిజవిశాలలోచనరోచులు పరఁగ వినయం బాననంబున నతిశయిల్ల.
-: ద్రౌపది ధర్మజునకు హితవచనంబుల మనస్తాపోపశమంబు సేయుట. :-
12_1_89 సీ.
శోకాగ్ని దనికిన సొగయునీతమ్ముల, నుపపన్నవాక్యామృతోపయుక్తిఁ
దేర్పుము గానలం ద్రిమ్మరునాఁడు వీ,రాయాసములఁ బడు టవధరించి
సమయకాలము సన్నఁజనిసుయోధనుఁజంపి,భోగంబులను బహుత్యాగములను
యాగంబులను సద్విహారముల్ సలుపుద, మని యూఱడింపవే యరిగణంబుఁ
12_1_89 తే.
ద్రుంచిరాజ్యంబు సేకొంటితొఱఁగిపోదుఁ,గాకయని యిప్పుడుడికింపనీకుఁ దగునె
ధర్మమును సత్యమును నుచితంబునిన్నుఁ,గడవ నెఱిఁగెడువారలు గలరెయధిప.
12_1_90 వ.
అని ముట్ట నాడి మఱియును.
--
చంద్ర శేఖర్ కాండ్రు.
Friday 4 July, 2008
చేత వెన్నముద్ద చెంగల్వ పూదండ పద్యం
"చేత వెన్నముద్ద చెంగల్వ పూదండ", ఈ పద్యం మీరువినే ఉంటారు. కనీసం కొంతవరకైనా, ఏమంటారు? నేను కూడా అంతే. ఎప్పుడూ ఈ పద్యాన్ని పూర్తిగా విన్నట్టు గుర్తులేదు. "జంబలకిడిపంబ" సినిమాలో మిమిక్రీ సన్నివేశంలో కూడా ఉంది.
ఆ పద్యం అంతర్జాలంలో విహరిస్తుంటే యిక్కడ కనిపించింది. అంతకు ముందు వరకు పైన నేను రాసిందే సరైనదని అనుకొనేవాడిని. మరి ఏది అసలైనదో పెద్దలే చెప్పాలి. అక్కడ అది ఒక బొమ్మలో ఉంది. అదే యూనీకోడ్‌లో ఉంటే బావుంటుంది కదా! అని యిక్కడ పొందుపరిచాను. ముందు ముందు ఎప్పుడైనా చూడాలనిపించినా ఉంటుంది కదా అనేది ఒక కారణమైతే, బ్లాగరులుకూడా ఒకసారి చూస్తారు కదా అనేది మరొక కారణం. యిక పూర్తి పద్యం
ఈ లంకెలో పై పద్యమే కాక, పద్యంలోని వర్ణనకు తగ్గట్లుగా బాపూగారి విఘ్నేశ్వరుని బొమ్మ కూడా ఉంది. మీకు యిది ఖచ్చితంగా నచ్చుతుందని ఆశిస్తాను.
ఆ పద్యం అంతర్జాలంలో విహరిస్తుంటే యిక్కడ కనిపించింది. అంతకు ముందు వరకు పైన నేను రాసిందే సరైనదని అనుకొనేవాడిని. మరి ఏది అసలైనదో పెద్దలే చెప్పాలి. అక్కడ అది ఒక బొమ్మలో ఉంది. అదే యూనీకోడ్‌లో ఉంటే బావుంటుంది కదా! అని యిక్కడ పొందుపరిచాను. ముందు ముందు ఎప్పుడైనా చూడాలనిపించినా ఉంటుంది కదా అనేది ఒక కారణమైతే, బ్లాగరులుకూడా ఒకసారి చూస్తారు కదా అనేది మరొక కారణం. యిక పూర్తి పద్యం
కరమున వెన్నముద్ద కరమున చెంగల్వ
పాముల మొలత్రాడు పట్టుదట్టి
సంధ్య ఘీంకృతియును సరిమువ్వ గజ్జెలు
చిన్ని గణప! నిన్ను చేరి కొలుతు!!
ఈ లంకెలో పై పద్యమే కాక, పద్యంలోని వర్ణనకు తగ్గట్లుగా బాపూగారి విఘ్నేశ్వరుని బొమ్మ కూడా ఉంది. మీకు యిది ఖచ్చితంగా నచ్చుతుందని ఆశిస్తాను.
ఆంధ్రమహాభారతంలోని శాంతిపర్వం ప్రధమాశ్వాసంలోని పద్యాలు 12_1_31 నుండి 12_1_60 వరకు
ఆంధ్రమహాభారతంలోని శాంతిపర్వం ప్రధమాశ్వాసంలోని పద్యాలు 12_1_31 నుండి 12_1_60 వరకు
12_1_31 శా.
భల్లంబుల్ పరఁగించి యుగ్రముగ భూపాలోత్తమాంగంబులన్
డొల్లం జేయుచుఁ జిత్రలాఘవము నాటోపంబు దర్పంబు రా
జిల్లం గుంభిఘటారథవ్రజహయశ్రేణీపదాతిప్రతా
నోల్లాసంబుల రూపుమాపుచు నవ్వార్యుం డయ్యెఁ గర్ణుం డనిన్.
12_1_32 వ.
ఇవ్విధంబున విక్రమించునవ్వీరవర్యునిశౌర్యబాహువీర్యంబులకు భయంబుఁగొని
హతశేషు లయినభూపతులు పఱచినం బ్రీతుం డగుచు నక్కురుకుమారుండు
గన్యారత్నంబుఁగొని కరినగరంబున కరుగుదెంచె నప్పగ మనంబునఁ బెట్టికొని
పదంపడి జరాసంధుం డక్కమలబంధుపుత్రు నెక్కటిపోరికిం బిలిచినం బోయి.
12_1_33 సీ.
ఎక్కేక్కటిపోరు యిద్ధదివ్యాస్త్రం, చయవంతుఁ డగుజరాసంధుబాణ
ధనురాదివివిధసాధనములు దనచేతఁ, దశయస్త్రశస్త్రసంతాన మెల్ల
నాతనిచే మడియంగ రథంబులు, డిగ్గి పెంపారెడు నగ్గలికల
నాతండుఁ దాను బాహాసంగరమునకుఁ, జొచ్చి పెనంగఁగ నొచ్చి యతని
12_1_33 ఆ.
యంగసంధి వికల మగుటయుఁ బోరు సా, లించి యతఁడు గారవించి తనకు
మహితవిభవ మైనమాలినీనగర మీ, నధికతేజ మెసఁగ నరుగుదెంచె.
12_1_34 వ.
ఈరెం డవదానంబులునీవును గొంత యెఱుంగు దిట్లుప్రసిద్ధబలపరాక్రముండైన
కర్ణునుదీర్ణత్వంబు సెఱుచుటకు నై కవచకుండలంబులు భిక్షించి పుచ్చుకొని
నాకలోకపతి నీకు హితం బాచరించె దానంజేసి ధనుంజయుం డతనిం దెగటార్పం
జాలె నని చెప్పి వెండియు.
12_1_35 చ.
వినుము నరేంద్ర విప్రుం డలివెన్ జమదగ్నిసుతుండు శాప మి
చ్చె నమరభర్త వంచనముసేసె వరం బని కోరి కుంతి మా
న్చె నలుక భీష్ముఁ డర్ధరథుఁ జేసి యడంచెఁ గలంచె మద్రరా
జనుచిత మాడి శౌరి విధి యయ్యె నరుం డనిఁ జంపెం గర్ణునిన్.
12_1_36 వ.
అట్లుం గాక.
12_1_37 క.
హరసురపతియమవరుణులుఁ, గురుకృవులును దివ్యబాణకోటు లొసఁగుటన్
నరుశక్తి కర్ణుతేజ, స్స్ఫురణము నార్పంగఁ జాలెఁ జువ్వె నృపాలా.
12_1_38 వ.
అనిన విని శోకవ్యాకులుం డై యన్నరపతి గన్నీ రొలుక నిట్టూర్పు నిడిగించినం
దత్సమీపంబున నున్న కుంతి గనుంగొని యడ లుడుపుటకై యతనితో
నిట్లనియె.
12_1_39 చ.
జననముఁ దెల్పి యేఁ బిలువ సత్యము సుమ్ముర కుంతిభాషణం
బని తనుజత్వజాతకృప నంబుజమిత్త్రుఁడు వల్కె నేమిటన్
గొనకొన నేరఁ డయ్యె నినుఁ గూడ సుయోధనుఁ బట్టి యట్టిక
ర్ణునకయి నీకు నేటికి మనోవ్యథఁ బొందఁగ నిట్లు పుత్రకా.
12_1_40 వ.
అనుటయు నవ్వచనంబులు దనకు నసహ్యంబు లైనం గటకటంబడి యద్దేవి
నాలోకించి భవదీయమంత్రకార్యగోపనంబునం గాదె యింత పుట్టె నని పలికి
యంత నిలువక.
12_1_41 తే.
అంగనాజన్మములకు రహస్యరక్ష, ణంబునందలిశక్తి మనంబులందుఁ
గలుగ కుండెడు మెల్లలోకముల ననిశ,పించె నాధర్మదేవతా ప్రియసుతుండు.
12_1_42 వ.
ఇట్లు మహాతేజోధనుం డగునజ్జననాథుం డట్లు శపియించి కుంతి చేసినకర్ణగోప
నంబు ప్రసంగంబు గా సంతరంబు గృతపడినకార్యంబులదెస నిగుడం దనకతం
బున మృతిఁ బొందినయుభయపక్షబంధుమిత్రకోటులం దలంచి యుమ్మలించి విశే
షించి కర్ణుచావునకుఁ దూర వగచి విహ్వలించి వివ్వచ్చునాననం బాలోకించి
యిట్లనియె.
12_1_43 క.
మన కేటిరాజ్య మొండొక, జనపదమున కేఁగి భైక్షచర్యావిధి జీ
వనము నడపికొని యుండుద, మనఘా యట్లయిన సుఖులు మవుదుము సుమ్మీ.
12_1_44 వ.
అని వెండియు.
12_1_45 సీ.
జ్ఞాతుల నందఱఁ జంపితి మది యాత్మ, వధమ కాదే రాజవర్తనంబుఁ
గాల్పు మహింస నిక్కము దాల్మి మత్సర, వర్జన మిది వనవాసజనుల
కాగమవిహితంబు లటె యింత యొప్పునే, వనమున వసియింప వలయు వింటె
యసుఖదం మైనరాజ్యామిషంబునకుఁ గు,క్కులభంగిఁ దమలోనఁ గాటులాడి
12_1_45 తే.
కులము నెల్లను బొలియింపఁగుత్సితంపు, బ్రదుకు వచ్చెనె యనువగపాలువడఁగఁ
బ్రమద మొసఁగదు త్రైలోక్యరాజ్యమైనఁ, గానయేనొల్లమహిమీరకైకొనుండు.
12_1_46 మ.
ధృతరాష్ట్రుండు దనూజుకీడు సమబుద్ధిం జూడ కన్నీ చుఁ డే
గతిఁ జన్నం జన నిచ్చెఁ గాని మగుడం గాఁ దివ్వఁ డయ్యెన్ నిరా
కృతశీలుం డగునాసుయోధనుఁడు సంక్షీణంబు సేసెం గులం
బతనిం జంపఁగఁ గోప మాఱె మది శోకాక్రాంత మయ్యెం దుదిన్.
12_1_47 వ.
ఆదుర్జనుండు గర్జం బెఱుంగక దుర్మానంబు వాటించిన సైరించి తొలంగనైతి
రాజ్యపరిగ్రహపరత్వంబు మచ్చిత్తంబునం గలిమింజేసి కిల్బిషం బత్యంతంబు
నాచరింపవలసెఁ బరిగ్రహదోషంబు పరిగ్రహత్యాగంబునం గాని పోదు పరి
గ్రహత్యాగశీలుండు జన్మమరణదుఃఖంబులం బొరయం డని శ్రుతులు సెప్పెడు
నొకనికి సకలధర్మంబులు ననుష్ఠింప శక్యం బగునే యపరిగ్రహం బొక్కటన
శుద్ధుండ నయ్యెద మీరు భూమిపాలనపరిగ్రహతత్పరత్వంబున వర్ణాశ్రమరక్ష
ణంబు సేయుం డేను గాననంబునకుం జని మునిజనసం కాశంబున సుఖి నై యుం
డెద ననిన విని యింద్రాంశసంజనితత్వకలితతేజోధనుం డగునద్ధనంజయుండు
దన యూష్మలత్వంబున నవ్వాక్యంబులు దుస్సహంబు లైనం బదరి దరస్మితం
బునఁ దద్వికారంబుఁ గప్పి యప్పుడమిఱేని కిట్లనియె.
12_1_48 క.
ఓహో యిట్టివి గలవే, బాహాదర్పమునఁ బరులఁ బరిమార్చి తుదిన్
మాహాత్మ్యం బెడలఁగ భి,క్షాహారత నొందఁ దలఁప నగునె నరేంద్రా.
12_1_49 సీ.
ధర్మపథంబున ధరణి సేకుఱినఁ బా,లింపక సత్త్వంబు పెంపు మాలి
విడుచుట యొప్పునే విను మిట్టు లైనము, న్నేల భూపాలుర నెల్లఁ జంపి
తడలిరాజ్యము దక్కి యడవికిఁ జనిన బే, లందురు గాక మే లండ్రె జనులు
కిల్బిషశంక గల్గిన నశ్వమేధాది, పుణ్యకర్మంబులఁ బోదె వంశ
12_1_49 ఆ.
ధర్మమెడలఁ గృపణకర్మంబుఁ గోరి త,ర్థంబు సువ్వె సకలధర్మకారి
యొడమి లేనివాఁడ నడపీనుఁ గనునహు, షోక్తి వినమె దాని నూఁదవలదె.
12_1_50 క.
సరిగా నెన్నుదు రార్యులు, దరిద్రునిం బతితునిం గృతఘ్నుని జడునిన్
దొరకొను ధర్మముఁ గామముఁ, బరమగతియు నర్థమునన పౌరవముఖ్యా.
12_1_51 క.
కలిమియ చుట్టలఁ జేర్చుఁ, గలిమియ చెలులను ఘటించుఁ గలిమియ శౌర్యో
జ్జ్వలుఁ డనిపించుం గలిమియ, పలువురు సద్బుద్ధి యనఁగఁ బరఁగం జేయున్.
12_1_52 క.
ఏవానిబంధుమిత్త్రులు, జీవధనంబులును డప్పిఁ జెందును గృశునిం
గా వాని నెన్నఁగాఁ దగుఁ, గేవలతనుకార్శ్యయుతుఁడు గృశుఁడె నరేంద్రా.
12_1_53 వ.
కావున నర్థోపార్జంబును బంధుమిత్త్రపరితోషణంబును భూపతులకుం బరమ
పురుషార్థం బదియునుం గాక.
12_1_54 తే.
జ్ఞాతినాశనమునఁ గాదె సకల దేవ, తలు ప్రవర్ధన మొందుట ధనము లడచి
పొడిచియొప్పనివారిచేఁ బుచ్చికొనక,యడఁగియుండంగఁజేరునే యండ్రుబుధులు.
12_1_55 వ.
వేదంబులు నిట్లు సెప్పుఁ బృథివి బలువునం గైకొని పార్థివు లర్థంబు లుపార్జించి
పర్జన్యాదు లగునాదిత్యుల నధ్వరక్రియాజాతంబునం బ్రీతులం జేసి యుత్తమ
లోకంబులు వడయుదు రిత్తెరువు వట్టి దిలీప నృగ నహు షాంబరీషమాంధాతలు
నడచుట వినమె తత్పదవి నీ కొదవి యున్నయదితదీయప్రకారంబున బహుళ
దక్షిణవిధానంబుగాబ్రభూతం బైన యజ్ఞంబు సేయవై తేనిఁ జూవెసకల్బిషుండ
వగుట యశ్వమేధంబు సేసినరాజులెల్ల నవభృథంబునం బరిపూతాత్ము లగుదు
రని పలికిన నయ్యజాతశత్రుండు.
12_1_56 క.
వెడవెడ యప్పలుకులు చెవి, నిడికొండొకసేపు చింత యెసకంబునపా
ల్పడి యూర కుండి చిత్తం, బడలునఁ జిక్కువడ నిట్టు లను నర్జనుతోన్.
12_1_57 క.
సేమవుఁదెరు వొక్కటి గల, దే మెచ్చితి దాని నడుగు మెయ్యది యని సు
త్రామసుత యడుగ కున్నను, నేమి వినుము చెప్పెదను మునీంద్రుల కెక్కన్.
12_1_58 సీ.
సారహీనము లగుసంసారసుఖములు విడిచి యేకాకి నై యడవి కేఁగి
తాపసవాక్యామృతములు వీనులఁగ్రోలి, చెలిమి వేర్పాటను చిరమరలకుఁ
జొరక నిందాస్తుతుల్ సరిగాఁగొనుచుఁ గత్తి,నొకఁడువ్రేసినను వేఱొక్కరుండు
చందనం బలఁదిన డెంద మయ్యిరువుర, యెడ సమంబుగ మూఁగ జడుఁ డనంగ
12_1_58 తే.
మెలఁగి తగువేళఁ బర్ణశాలలకు నరిగి, యెత్తగా భిక్ష యెవ్వార లెట్టులేమి
యిడినఁ గైకొని నాలుగే నెడల మాత్రఁ,గన్నదానఁదృప్తుండ నై యున్న మేలు.
12_1_59 క.
అటు గాక కర్మగతిలం, పటుఁడ నగుదు నేని నల్పఫలభాగితమై
నట యిట దిరుగుచు మోక్షని, కటవృత్తికి బాహిరుండఁ గానె కుమారా.
12_1_60 వ.
కావున నాకు దొరకొన్న విమల విమల ప్రజ్ఞామృతం బనుభవింపక తక్కుదునే యిది
శాశ్వతపదప్రదం బనిన విని యనిలతనయుం డతని కిట్లనియె.
--
చంద్ర శేఖర్ కాండ్రు.
12_1_31 శా.
భల్లంబుల్ పరఁగించి యుగ్రముగ భూపాలోత్తమాంగంబులన్
డొల్లం జేయుచుఁ జిత్రలాఘవము నాటోపంబు దర్పంబు రా
జిల్లం గుంభిఘటారథవ్రజహయశ్రేణీపదాతిప్రతా
నోల్లాసంబుల రూపుమాపుచు నవ్వార్యుం డయ్యెఁ గర్ణుం డనిన్.
12_1_32 వ.
ఇవ్విధంబున విక్రమించునవ్వీరవర్యునిశౌర్యబాహువీర్యంబులకు భయంబుఁగొని
హతశేషు లయినభూపతులు పఱచినం బ్రీతుం డగుచు నక్కురుకుమారుండు
గన్యారత్నంబుఁగొని కరినగరంబున కరుగుదెంచె నప్పగ మనంబునఁ బెట్టికొని
పదంపడి జరాసంధుం డక్కమలబంధుపుత్రు నెక్కటిపోరికిం బిలిచినం బోయి.
12_1_33 సీ.
ఎక్కేక్కటిపోరు యిద్ధదివ్యాస్త్రం, చయవంతుఁ డగుజరాసంధుబాణ
ధనురాదివివిధసాధనములు దనచేతఁ, దశయస్త్రశస్త్రసంతాన మెల్ల
నాతనిచే మడియంగ రథంబులు, డిగ్గి పెంపారెడు నగ్గలికల
నాతండుఁ దాను బాహాసంగరమునకుఁ, జొచ్చి పెనంగఁగ నొచ్చి యతని
12_1_33 ఆ.
యంగసంధి వికల మగుటయుఁ బోరు సా, లించి యతఁడు గారవించి తనకు
మహితవిభవ మైనమాలినీనగర మీ, నధికతేజ మెసఁగ నరుగుదెంచె.
12_1_34 వ.
ఈరెం డవదానంబులునీవును గొంత యెఱుంగు దిట్లుప్రసిద్ధబలపరాక్రముండైన
కర్ణునుదీర్ణత్వంబు సెఱుచుటకు నై కవచకుండలంబులు భిక్షించి పుచ్చుకొని
నాకలోకపతి నీకు హితం బాచరించె దానంజేసి ధనుంజయుం డతనిం దెగటార్పం
జాలె నని చెప్పి వెండియు.
12_1_35 చ.
వినుము నరేంద్ర విప్రుం డలివెన్ జమదగ్నిసుతుండు శాప మి
చ్చె నమరభర్త వంచనముసేసె వరం బని కోరి కుంతి మా
న్చె నలుక భీష్ముఁ డర్ధరథుఁ జేసి యడంచెఁ గలంచె మద్రరా
జనుచిత మాడి శౌరి విధి యయ్యె నరుం డనిఁ జంపెం గర్ణునిన్.
12_1_36 వ.
అట్లుం గాక.
12_1_37 క.
హరసురపతియమవరుణులుఁ, గురుకృవులును దివ్యబాణకోటు లొసఁగుటన్
నరుశక్తి కర్ణుతేజ, స్స్ఫురణము నార్పంగఁ జాలెఁ జువ్వె నృపాలా.
12_1_38 వ.
అనిన విని శోకవ్యాకులుం డై యన్నరపతి గన్నీ రొలుక నిట్టూర్పు నిడిగించినం
దత్సమీపంబున నున్న కుంతి గనుంగొని యడ లుడుపుటకై యతనితో
నిట్లనియె.
12_1_39 చ.
జననముఁ దెల్పి యేఁ బిలువ సత్యము సుమ్ముర కుంతిభాషణం
బని తనుజత్వజాతకృప నంబుజమిత్త్రుఁడు వల్కె నేమిటన్
గొనకొన నేరఁ డయ్యె నినుఁ గూడ సుయోధనుఁ బట్టి యట్టిక
ర్ణునకయి నీకు నేటికి మనోవ్యథఁ బొందఁగ నిట్లు పుత్రకా.
12_1_40 వ.
అనుటయు నవ్వచనంబులు దనకు నసహ్యంబు లైనం గటకటంబడి యద్దేవి
నాలోకించి భవదీయమంత్రకార్యగోపనంబునం గాదె యింత పుట్టె నని పలికి
యంత నిలువక.
-: ధర్మరాజు స్త్రీలకు రహస్యరక్షణంబు లేకుండ శపియించుట. :-
12_1_41 తే.
అంగనాజన్మములకు రహస్యరక్ష, ణంబునందలిశక్తి మనంబులందుఁ
గలుగ కుండెడు మెల్లలోకముల ననిశ,పించె నాధర్మదేవతా ప్రియసుతుండు.
12_1_42 వ.
ఇట్లు మహాతేజోధనుం డగునజ్జననాథుం డట్లు శపియించి కుంతి చేసినకర్ణగోప
నంబు ప్రసంగంబు గా సంతరంబు గృతపడినకార్యంబులదెస నిగుడం దనకతం
బున మృతిఁ బొందినయుభయపక్షబంధుమిత్రకోటులం దలంచి యుమ్మలించి విశే
షించి కర్ణుచావునకుఁ దూర వగచి విహ్వలించి వివ్వచ్చునాననం బాలోకించి
యిట్లనియె.
12_1_43 క.
మన కేటిరాజ్య మొండొక, జనపదమున కేఁగి భైక్షచర్యావిధి జీ
వనము నడపికొని యుండుద, మనఘా యట్లయిన సుఖులు మవుదుము సుమ్మీ.
12_1_44 వ.
అని వెండియు.
12_1_45 సీ.
జ్ఞాతుల నందఱఁ జంపితి మది యాత్మ, వధమ కాదే రాజవర్తనంబుఁ
గాల్పు మహింస నిక్కము దాల్మి మత్సర, వర్జన మిది వనవాసజనుల
కాగమవిహితంబు లటె యింత యొప్పునే, వనమున వసియింప వలయు వింటె
యసుఖదం మైనరాజ్యామిషంబునకుఁ గు,క్కులభంగిఁ దమలోనఁ గాటులాడి
12_1_45 తే.
కులము నెల్లను బొలియింపఁగుత్సితంపు, బ్రదుకు వచ్చెనె యనువగపాలువడఁగఁ
బ్రమద మొసఁగదు త్రైలోక్యరాజ్యమైనఁ, గానయేనొల్లమహిమీరకైకొనుండు.
12_1_46 మ.
ధృతరాష్ట్రుండు దనూజుకీడు సమబుద్ధిం జూడ కన్నీ చుఁ డే
గతిఁ జన్నం జన నిచ్చెఁ గాని మగుడం గాఁ దివ్వఁ డయ్యెన్ నిరా
కృతశీలుం డగునాసుయోధనుఁడు సంక్షీణంబు సేసెం గులం
బతనిం జంపఁగఁ గోప మాఱె మది శోకాక్రాంత మయ్యెం దుదిన్.
12_1_47 వ.
ఆదుర్జనుండు గర్జం బెఱుంగక దుర్మానంబు వాటించిన సైరించి తొలంగనైతి
రాజ్యపరిగ్రహపరత్వంబు మచ్చిత్తంబునం గలిమింజేసి కిల్బిషం బత్యంతంబు
నాచరింపవలసెఁ బరిగ్రహదోషంబు పరిగ్రహత్యాగంబునం గాని పోదు పరి
గ్రహత్యాగశీలుండు జన్మమరణదుఃఖంబులం బొరయం డని శ్రుతులు సెప్పెడు
నొకనికి సకలధర్మంబులు ననుష్ఠింప శక్యం బగునే యపరిగ్రహం బొక్కటన
శుద్ధుండ నయ్యెద మీరు భూమిపాలనపరిగ్రహతత్పరత్వంబున వర్ణాశ్రమరక్ష
ణంబు సేయుం డేను గాననంబునకుం జని మునిజనసం కాశంబున సుఖి నై యుం
డెద ననిన విని యింద్రాంశసంజనితత్వకలితతేజోధనుం డగునద్ధనంజయుండు
దన యూష్మలత్వంబున నవ్వాక్యంబులు దుస్సహంబు లైనం బదరి దరస్మితం
బునఁ దద్వికారంబుఁ గప్పి యప్పుడమిఱేని కిట్లనియె.
12_1_48 క.
ఓహో యిట్టివి గలవే, బాహాదర్పమునఁ బరులఁ బరిమార్చి తుదిన్
మాహాత్మ్యం బెడలఁగ భి,క్షాహారత నొందఁ దలఁప నగునె నరేంద్రా.
12_1_49 సీ.
ధర్మపథంబున ధరణి సేకుఱినఁ బా,లింపక సత్త్వంబు పెంపు మాలి
విడుచుట యొప్పునే విను మిట్టు లైనము, న్నేల భూపాలుర నెల్లఁ జంపి
తడలిరాజ్యము దక్కి యడవికిఁ జనిన బే, లందురు గాక మే లండ్రె జనులు
కిల్బిషశంక గల్గిన నశ్వమేధాది, పుణ్యకర్మంబులఁ బోదె వంశ
12_1_49 ఆ.
ధర్మమెడలఁ గృపణకర్మంబుఁ గోరి త,ర్థంబు సువ్వె సకలధర్మకారి
యొడమి లేనివాఁడ నడపీనుఁ గనునహు, షోక్తి వినమె దాని నూఁదవలదె.
12_1_50 క.
సరిగా నెన్నుదు రార్యులు, దరిద్రునిం బతితునిం గృతఘ్నుని జడునిన్
దొరకొను ధర్మముఁ గామముఁ, బరమగతియు నర్థమునన పౌరవముఖ్యా.
12_1_51 క.
కలిమియ చుట్టలఁ జేర్చుఁ, గలిమియ చెలులను ఘటించుఁ గలిమియ శౌర్యో
జ్జ్వలుఁ డనిపించుం గలిమియ, పలువురు సద్బుద్ధి యనఁగఁ బరఁగం జేయున్.
12_1_52 క.
ఏవానిబంధుమిత్త్రులు, జీవధనంబులును డప్పిఁ జెందును గృశునిం
గా వాని నెన్నఁగాఁ దగుఁ, గేవలతనుకార్శ్యయుతుఁడు గృశుఁడె నరేంద్రా.
12_1_53 వ.
కావున నర్థోపార్జంబును బంధుమిత్త్రపరితోషణంబును భూపతులకుం బరమ
పురుషార్థం బదియునుం గాక.
12_1_54 తే.
జ్ఞాతినాశనమునఁ గాదె సకల దేవ, తలు ప్రవర్ధన మొందుట ధనము లడచి
పొడిచియొప్పనివారిచేఁ బుచ్చికొనక,యడఁగియుండంగఁజేరునే యండ్రుబుధులు.
12_1_55 వ.
వేదంబులు నిట్లు సెప్పుఁ బృథివి బలువునం గైకొని పార్థివు లర్థంబు లుపార్జించి
పర్జన్యాదు లగునాదిత్యుల నధ్వరక్రియాజాతంబునం బ్రీతులం జేసి యుత్తమ
లోకంబులు వడయుదు రిత్తెరువు వట్టి దిలీప నృగ నహు షాంబరీషమాంధాతలు
నడచుట వినమె తత్పదవి నీ కొదవి యున్నయదితదీయప్రకారంబున బహుళ
దక్షిణవిధానంబుగాబ్రభూతం బైన యజ్ఞంబు సేయవై తేనిఁ జూవెసకల్బిషుండ
వగుట యశ్వమేధంబు సేసినరాజులెల్ల నవభృథంబునం బరిపూతాత్ము లగుదు
రని పలికిన నయ్యజాతశత్రుండు.
12_1_56 క.
వెడవెడ యప్పలుకులు చెవి, నిడికొండొకసేపు చింత యెసకంబునపా
ల్పడి యూర కుండి చిత్తం, బడలునఁ జిక్కువడ నిట్టు లను నర్జనుతోన్.
12_1_57 క.
సేమవుఁదెరు వొక్కటి గల, దే మెచ్చితి దాని నడుగు మెయ్యది యని సు
త్రామసుత యడుగ కున్నను, నేమి వినుము చెప్పెదను మునీంద్రుల కెక్కన్.
12_1_58 సీ.
సారహీనము లగుసంసారసుఖములు విడిచి యేకాకి నై యడవి కేఁగి
తాపసవాక్యామృతములు వీనులఁగ్రోలి, చెలిమి వేర్పాటను చిరమరలకుఁ
జొరక నిందాస్తుతుల్ సరిగాఁగొనుచుఁ గత్తి,నొకఁడువ్రేసినను వేఱొక్కరుండు
చందనం బలఁదిన డెంద మయ్యిరువుర, యెడ సమంబుగ మూఁగ జడుఁ డనంగ
12_1_58 తే.
మెలఁగి తగువేళఁ బర్ణశాలలకు నరిగి, యెత్తగా భిక్ష యెవ్వార లెట్టులేమి
యిడినఁ గైకొని నాలుగే నెడల మాత్రఁ,గన్నదానఁదృప్తుండ నై యున్న మేలు.
12_1_59 క.
అటు గాక కర్మగతిలం, పటుఁడ నగుదు నేని నల్పఫలభాగితమై
నట యిట దిరుగుచు మోక్షని, కటవృత్తికి బాహిరుండఁ గానె కుమారా.
12_1_60 వ.
కావున నాకు దొరకొన్న విమల విమల ప్రజ్ఞామృతం బనుభవింపక తక్కుదునే యిది
శాశ్వతపదప్రదం బనిన విని యనిలతనయుం డతని కిట్లనియె.
--
చంద్ర శేఖర్ కాండ్రు.
Wednesday 12 December, 2007
భీష్మపర్వం ద్వితీయాశ్వాసంలోని పద్యాలు 6_2_191 నుండి 6_2_220 వరకు
భీష్మపర్వం ద్వితీయాశ్వాసంలోని పద్యాలు 6_2_191 నుండి 6_2_220 వరకు
-: శల్యనందనుఁడు ధృష్టద్యుమ్నునితో యుద్ద్ధంబుసేసి చచ్చుట :-
6_2_191 క.
పలకయు వాలును గొని ఱె,క్కలు గల పెనుఁబాముపగిదిఁ గవిసినఁ గౌంతే
యులు సూచి వెఱఁగుపడి రా,బలమును నీబలముఁ బొగడెఁ బటుశౌర్యంబున్.
6_2_192 వ.
ఇట్లు గవిసి.
6_2_193 క.
వెరవున ధృష్టద్యుమ్నుని, శరనికరం బెల్లఁ బలక జడియుచుఁ గిరణ
స్ఫురణాతిభీషణంబై, కరవాలము మెఱయం జిత్రగతులం గవిసెన్.
6_2_194 తే.
కవిసి వ్రేసిన గ్రక్కున గద యమర్చి, యాఁగి వజ్రప్రహారంబు ననుకరింప
ద్రుపదనందనుఁ డడిచినఁ దునియ లయ్యెఁ, బలకరెండవవాటునఁ బగిలెశిరము.
6_2_195 క.
తల వ్రయ్య లైనఁ బ్రాణం,బులును గృపాణంబు విడిచి భువిఁ ద్రెళ్లె నతం
డలు కొంది కురుబలం బా,కులతం బొందంగఁ గొండగూలినభంగిన్.
6_2_196 తే.
ఇత్తెఱంగున నిజపుత్రుఁ డీల్గుటయును
గ్రోధదీప్తుఁ డై శల్యుండు ద్రుపదసూతి
మీఁదఁ గవిసిన నాతఁ డమేయబాణ
పంక్తి వరఁగించె నుజ్జ్వలప్రభలు నిగుడ.
6_2_197 వ.
అనిన విని ధృతరాష్ట్రుండు సంజయున కి ట్లనియె.
6_2_198 క.
మానుష మేటికి దైవా,ధీనము సర్వంబు నస్మదీయస్ఫాయ
త్సేనలఁ బాండునృపాలక,సూనులు గెల్చెదరు కంటె సూతతనూజా.
6_2_199 క.
చావును నోవును మనయో,ధావలికిన్ గెలుపు నుబ్బు నావలికిని నీ
చే వినియెదఁ దుది నెట్టులు, శ్రీవిభవము పాండవులకుఁ జేపడున కదే.
6_2_200 వ.
దుర్యోధనుదుర్ణయంబున నేను దుర్వార్తలు వినుచు దుఃఖంబు లనుభవించు
వాఁడ నైతిఁ గౌంతేయుల గెలుచునుపాయం బెద్దియుం గన్నవారముగా మనిన
సంజయుం డది యట్టిద నీసైన్యంబుల సేనాంగంబు లనేకంబులు వొలిసె దొరలు
మడిసెదరు దిరమై విను మని యిట్లనియె నట్లు శల్యుచేత బహుబాణంబులం
బొదువంబడి పార్షతుం డతని నపరిమితనిశితశరంబులం బొదువ నతం డతనివిల్లు
దునిమి వివిధాస్త్రంబుల వెగడుపఱచిన నాధృష్టద్యుమ్నుండు నొచ్చుటయుఁ
జూచి సుభద్రాసూనుండు మద్రపతిం దాఁకె నప్పుడు కురుపతి పురికొల్ప దుర్ము
ఖుండును దుస్సహుండును దుర్మర్షణుండును సత్యవ్రతుండును జిత్రసేనుండును
ఋరుమిత్రుండును వివింశతియును వికర్ణుండును నయ్యభిమన్యు మార్కొనుట
కలికి పాంచాలనందనుపై నడరి యొక్కొక్కండ పెక్కమ్ము లేసిన నాపృషత
పౌత్రుండు చలింపక యొక్కొక్కరునిం బెక్కమ్ము లేసి కరలాఘవంబు నెఱపి
యందఱకుం జాలి సమరంబు సేయు చుండె.
6_2_201 క.
నకులుఁడు సహదేవుఁడు మా,మకు నచ్చెరువాటుఁ బ్రియము మదిఁ దలకొన నం
బకవృష్టి నస్త్ర, ప్రకరంబునఁ బొదివె మద్రపతియును వారిన్.
6_2_202 వ.
వారికి బాసట యై పాంచాలమత్స్యపతులు సైన్యోపేతంబుగాఁ దఱిమిన మన
యందుఁ గలదండిమగలు శల్యునకు సాహాయ్యంబు సేసి రంత దినమణి యంబర
మధ్యం బలంకరించె నట్టియెడ.
6_2_203 తే.
భీమసేనుండు నేఁడు సంగ్రామమునకుఁ, దీఱుదల యగుఁ గా కని తీవ్రకోప
దీప్తుఁడైగద సూచుచుఁ దేరు నీదు,తనయునకు సమ్ముఖంబుగఁ దఱుముటయును.
6_2_204 క.
నీకొడుకు లందఱును వెఱ, నాకులతం బొంది రప్పు డగ్రజుఁడు గజా
నీకఘను మగధు వీరో, ద్రేకంబునఁ బనిచె మారుతిం దలపడఁగాన్.
6_2_205 వ.
పనుచుటయు నతం డురవడించిన.
6_2_206 చ.
గజఘటలం గనుంగొని వికాసము మోమునఁ బల్లవింపఁగా
భుజశిఖరంబునందు గద వూన్చి మదంబునఁ దేరు డిగ్గి వా
యుజుఁడు గడంగి భీషణసముద్ధతిమైఁ దలపడ్డఁ బర్వత
వజ్రముపయిన్ వెసం గవియువాసవుచందము దోఁచె నత్తఱిన్.
6_2_207 క.
నిజసింహనాదమున న,గ్గజములు గుండియలు వగిలి కలగుండువడన్
విజయాగ్రజుఁ డి ట్లేచి ది,విజవర్గము పిచ్చలింప పిస్ఫురితగతిన్.
6_2_208 వ.
విక్రమవిహారంబునకుం జొచ్చె నప్పుడు ద్రౌపదేయులు నభిమన్యుండును గవ
లును ధృష్టద్యుమ్నుండును గరిసముత్కరంబుపై శరనికరంబులు నిగిడించుచు
భీముని నిరుగెలంకులం జేరి కవిసి రందు నకులనందనుం డగుశతానీకుండు
హస్తికులమస్తకంబులు భల్లంబుల డొల్ల నేయుచు నడరె నట్టియెడ.
6_2_209 చ.
మగధమహీశుఁ డేచి యభిమన్యునిపైఁ గరిఁ గొల్ప నుజ్జ్వలం
బగునొకనారసంబు దొడి యాతఁ డుదగ్రత ఫాలకుంభసం
ధిగతము గాఁగ నేయ నది దీనత మ్రొగ్గఁగ నప్పు డక్కజం
బుగ వెస మాగధుం దునిమె భూస్థలి నయ్యిరుపీనుఁగుం బడన్.
6_2_210 క.
ధృష్టద్యుమ్నుఁడు నుజ్జ్వల, దష్టాపదపుంఖమార్గణావళి నయ్యు
త్కృష్టగజఘటలం గలఁచె న,వష్టంభవిజృంభణంబు వైరులు వొగడన్.
6_2_211 ఉ.
కొన్నిటి హస్తముల్ సదియఁ గొన్నిటిఁ గొమ్ములు దుమ్ము దూళిగాఁ
గొన్నిటిఁ గుంభములు వగులఁ గొన్నిటిఁ గాళులు నుగ్గునూచగాఁ
గొన్నిటిఁ బార్శ్వముల్ నలియఁ గొన్నిటి వీపులు పిండుపీఁచుగా
నన్నిటి భీముఁ డుద్భటగదాహతి నేనికవేఁట లాడఁగన్.
6_2_212 క.
అభిమన్యుద్రుపదసుత,ప్రభృతు లతనితోన మెలఁగి బడలువడఁగ న
య్యిభచయము నిశితవిశిఖ,క్షుభితముగాఁ జేసి రేపు సొం పారంగన్.
6_2_213 క.
ద్విరదము లోఱగెడివియు నె,త్తురు గ్రక్కుచుఁ గూలెడివి గదుపులై కలయం
దిరుగుడు వడియెడివియు భువిఁ,బోరలెడివియు నయ్యెఁ బవనపుత్రుమునుమునన్.
6_2_214 క.
ఏనుఁగునెత్తుట గదయుం, దానుఁ దడిసి విలయకాలదండధరునిచం
దానం బావని మాగధ, సేనం బీనుంగుపెంటఁ జేసి చెలంగెన్.
6_2_215 క.
శరములవేగంబున గద, పరుసఁదనంబునను గలఁగఁబడి చేడ్పడ నా
కరులం దోలెను భీముఁడు, వెరవున గోపకుఁడు గదుపు వెలిచినమాడ్కిన్.
6_2_216 క.
పెనుగాలిఁ దూలుమొగిళులొ, యన నిభములు విఱిగి నిజబలావలి సదియం
దనమీఁదఁ బాఱ దుర్యో,ధనుఁ డదలిచి సర్వసైన్యతతిఁ బురికొల్పెన్.
6_2_217 క.
పతి పురికొలిపిన నమవస, నతిశయముగఁ బొంగిజలధి యనఁ గ్రమ్మినయు
ద్ధతబలము నిలిపె నమ్మా,రుతి సెలియలికట్టక్రియ నిరూఢస్థితి యై.
6_2_218 క.
ఇట్లు నిలిపి యార్చి తఱియం జొచ్చువృకోదరునకుం దో డయి ధృష్టద్యుమ్న
సౌభద్రప్రముఖు లగురథికజనంబులు.
6_2_219 క.
విడువక దాపట వలపటఁ, గడిమి మెఱయ నిలిచి యపుడు కౌరవసేనం
గడుఁ జిక్కువఱచి రొక్కు,మ్మడి నమ్ములవానఁ గురిసి మద మెలరారన్.
6_2_220 క.
అడవి దరికొనినపావకు, వడవున భీముండు గౌరవవ్యూహంబుం
బొడి సేయుచుఁ బేర్చెం దన,యొడలు మనము నంత కంత కుబ్బుచు నుండన్.
--
చందు(తెలుగు కుర్రోడు)
http://telugukurrodu।blogspot।com/
-: శల్యనందనుఁడు ధృష్టద్యుమ్నునితో యుద్ద్ధంబుసేసి చచ్చుట :-
6_2_191 క.
పలకయు వాలును గొని ఱె,క్కలు గల పెనుఁబాముపగిదిఁ గవిసినఁ గౌంతే
యులు సూచి వెఱఁగుపడి రా,బలమును నీబలముఁ బొగడెఁ బటుశౌర్యంబున్.
6_2_192 వ.
ఇట్లు గవిసి.
6_2_193 క.
వెరవున ధృష్టద్యుమ్నుని, శరనికరం బెల్లఁ బలక జడియుచుఁ గిరణ
స్ఫురణాతిభీషణంబై, కరవాలము మెఱయం జిత్రగతులం గవిసెన్.
6_2_194 తే.
కవిసి వ్రేసిన గ్రక్కున గద యమర్చి, యాఁగి వజ్రప్రహారంబు ననుకరింప
ద్రుపదనందనుఁ డడిచినఁ దునియ లయ్యెఁ, బలకరెండవవాటునఁ బగిలెశిరము.
6_2_195 క.
తల వ్రయ్య లైనఁ బ్రాణం,బులును గృపాణంబు విడిచి భువిఁ ద్రెళ్లె నతం
డలు కొంది కురుబలం బా,కులతం బొందంగఁ గొండగూలినభంగిన్.
6_2_196 తే.
ఇత్తెఱంగున నిజపుత్రుఁ డీల్గుటయును
గ్రోధదీప్తుఁ డై శల్యుండు ద్రుపదసూతి
మీఁదఁ గవిసిన నాతఁ డమేయబాణ
పంక్తి వరఁగించె నుజ్జ్వలప్రభలు నిగుడ.
6_2_197 వ.
అనిన విని ధృతరాష్ట్రుండు సంజయున కి ట్లనియె.
6_2_198 క.
మానుష మేటికి దైవా,ధీనము సర్వంబు నస్మదీయస్ఫాయ
త్సేనలఁ బాండునృపాలక,సూనులు గెల్చెదరు కంటె సూతతనూజా.
6_2_199 క.
చావును నోవును మనయో,ధావలికిన్ గెలుపు నుబ్బు నావలికిని నీ
చే వినియెదఁ దుది నెట్టులు, శ్రీవిభవము పాండవులకుఁ జేపడున కదే.
6_2_200 వ.
దుర్యోధనుదుర్ణయంబున నేను దుర్వార్తలు వినుచు దుఃఖంబు లనుభవించు
వాఁడ నైతిఁ గౌంతేయుల గెలుచునుపాయం బెద్దియుం గన్నవారముగా మనిన
సంజయుం డది యట్టిద నీసైన్యంబుల సేనాంగంబు లనేకంబులు వొలిసె దొరలు
మడిసెదరు దిరమై విను మని యిట్లనియె నట్లు శల్యుచేత బహుబాణంబులం
బొదువంబడి పార్షతుం డతని నపరిమితనిశితశరంబులం బొదువ నతం డతనివిల్లు
దునిమి వివిధాస్త్రంబుల వెగడుపఱచిన నాధృష్టద్యుమ్నుండు నొచ్చుటయుఁ
జూచి సుభద్రాసూనుండు మద్రపతిం దాఁకె నప్పుడు కురుపతి పురికొల్ప దుర్ము
ఖుండును దుస్సహుండును దుర్మర్షణుండును సత్యవ్రతుండును జిత్రసేనుండును
ఋరుమిత్రుండును వివింశతియును వికర్ణుండును నయ్యభిమన్యు మార్కొనుట
కలికి పాంచాలనందనుపై నడరి యొక్కొక్కండ పెక్కమ్ము లేసిన నాపృషత
పౌత్రుండు చలింపక యొక్కొక్కరునిం బెక్కమ్ము లేసి కరలాఘవంబు నెఱపి
యందఱకుం జాలి సమరంబు సేయు చుండె.
6_2_201 క.
నకులుఁడు సహదేవుఁడు మా,మకు నచ్చెరువాటుఁ బ్రియము మదిఁ దలకొన నం
బకవృష్టి నస్త్ర, ప్రకరంబునఁ బొదివె మద్రపతియును వారిన్.
6_2_202 వ.
వారికి బాసట యై పాంచాలమత్స్యపతులు సైన్యోపేతంబుగాఁ దఱిమిన మన
యందుఁ గలదండిమగలు శల్యునకు సాహాయ్యంబు సేసి రంత దినమణి యంబర
మధ్యం బలంకరించె నట్టియెడ.
6_2_203 తే.
భీమసేనుండు నేఁడు సంగ్రామమునకుఁ, దీఱుదల యగుఁ గా కని తీవ్రకోప
దీప్తుఁడైగద సూచుచుఁ దేరు నీదు,తనయునకు సమ్ముఖంబుగఁ దఱుముటయును.
6_2_204 క.
నీకొడుకు లందఱును వెఱ, నాకులతం బొంది రప్పు డగ్రజుఁడు గజా
నీకఘను మగధు వీరో, ద్రేకంబునఁ బనిచె మారుతిం దలపడఁగాన్.
6_2_205 వ.
పనుచుటయు నతం డురవడించిన.
6_2_206 చ.
గజఘటలం గనుంగొని వికాసము మోమునఁ బల్లవింపఁగా
భుజశిఖరంబునందు గద వూన్చి మదంబునఁ దేరు డిగ్గి వా
యుజుఁడు గడంగి భీషణసముద్ధతిమైఁ దలపడ్డఁ బర్వత
వజ్రముపయిన్ వెసం గవియువాసవుచందము దోఁచె నత్తఱిన్.
6_2_207 క.
నిజసింహనాదమున న,గ్గజములు గుండియలు వగిలి కలగుండువడన్
విజయాగ్రజుఁ డి ట్లేచి ది,విజవర్గము పిచ్చలింప పిస్ఫురితగతిన్.
6_2_208 వ.
విక్రమవిహారంబునకుం జొచ్చె నప్పుడు ద్రౌపదేయులు నభిమన్యుండును గవ
లును ధృష్టద్యుమ్నుండును గరిసముత్కరంబుపై శరనికరంబులు నిగిడించుచు
భీముని నిరుగెలంకులం జేరి కవిసి రందు నకులనందనుం డగుశతానీకుండు
హస్తికులమస్తకంబులు భల్లంబుల డొల్ల నేయుచు నడరె నట్టియెడ.
6_2_209 చ.
మగధమహీశుఁ డేచి యభిమన్యునిపైఁ గరిఁ గొల్ప నుజ్జ్వలం
బగునొకనారసంబు దొడి యాతఁ డుదగ్రత ఫాలకుంభసం
ధిగతము గాఁగ నేయ నది దీనత మ్రొగ్గఁగ నప్పు డక్కజం
బుగ వెస మాగధుం దునిమె భూస్థలి నయ్యిరుపీనుఁగుం బడన్.
6_2_210 క.
ధృష్టద్యుమ్నుఁడు నుజ్జ్వల, దష్టాపదపుంఖమార్గణావళి నయ్యు
త్కృష్టగజఘటలం గలఁచె న,వష్టంభవిజృంభణంబు వైరులు వొగడన్.
6_2_211 ఉ.
కొన్నిటి హస్తముల్ సదియఁ గొన్నిటిఁ గొమ్ములు దుమ్ము దూళిగాఁ
గొన్నిటిఁ గుంభములు వగులఁ గొన్నిటిఁ గాళులు నుగ్గునూచగాఁ
గొన్నిటిఁ బార్శ్వముల్ నలియఁ గొన్నిటి వీపులు పిండుపీఁచుగా
నన్నిటి భీముఁ డుద్భటగదాహతి నేనికవేఁట లాడఁగన్.
6_2_212 క.
అభిమన్యుద్రుపదసుత,ప్రభృతు లతనితోన మెలఁగి బడలువడఁగ న
య్యిభచయము నిశితవిశిఖ,క్షుభితముగాఁ జేసి రేపు సొం పారంగన్.
6_2_213 క.
ద్విరదము లోఱగెడివియు నె,త్తురు గ్రక్కుచుఁ గూలెడివి గదుపులై కలయం
దిరుగుడు వడియెడివియు భువిఁ,బోరలెడివియు నయ్యెఁ బవనపుత్రుమునుమునన్.
6_2_214 క.
ఏనుఁగునెత్తుట గదయుం, దానుఁ దడిసి విలయకాలదండధరునిచం
దానం బావని మాగధ, సేనం బీనుంగుపెంటఁ జేసి చెలంగెన్.
6_2_215 క.
శరములవేగంబున గద, పరుసఁదనంబునను గలఁగఁబడి చేడ్పడ నా
కరులం దోలెను భీముఁడు, వెరవున గోపకుఁడు గదుపు వెలిచినమాడ్కిన్.
6_2_216 క.
పెనుగాలిఁ దూలుమొగిళులొ, యన నిభములు విఱిగి నిజబలావలి సదియం
దనమీఁదఁ బాఱ దుర్యో,ధనుఁ డదలిచి సర్వసైన్యతతిఁ బురికొల్పెన్.
6_2_217 క.
పతి పురికొలిపిన నమవస, నతిశయముగఁ బొంగిజలధి యనఁ గ్రమ్మినయు
ద్ధతబలము నిలిపె నమ్మా,రుతి సెలియలికట్టక్రియ నిరూఢస్థితి యై.
6_2_218 క.
ఇట్లు నిలిపి యార్చి తఱియం జొచ్చువృకోదరునకుం దో డయి ధృష్టద్యుమ్న
సౌభద్రప్రముఖు లగురథికజనంబులు.
6_2_219 క.
విడువక దాపట వలపటఁ, గడిమి మెఱయ నిలిచి యపుడు కౌరవసేనం
గడుఁ జిక్కువఱచి రొక్కు,మ్మడి నమ్ములవానఁ గురిసి మద మెలరారన్.
6_2_220 క.
అడవి దరికొనినపావకు, వడవున భీముండు గౌరవవ్యూహంబుం
బొడి సేయుచుఁ బేర్చెం దన,యొడలు మనము నంత కంత కుబ్బుచు నుండన్.
--
చందు(తెలుగు కుర్రోడు)
http://telugukurrodu।blogspot।com/
Monday 10 December, 2007
భీష్మపర్వం ద్వితీయాశ్వాసంలోని పద్యాలు 6_2_61 నుండి 6_2_99 వరకు
భీష్మపర్వం ద్వితీయాశ్వాసంలోని పద్యాలు 6_2_61 నుండి 6_2_99 వరకు
6_2_61 క.
భీమునిముందటిబల ము,ద్దామతఁ గాళింగసేనఁ దలపడి హేతి
స్తోమావృత్త మై వ్రాలెను, భూమిపయిన్ సగము సగము పొలుపఱి విఱిగెన్.
6_2_62 ఆ.
మదము మిగిలి కేతుమంతుఁడు గౌంతేయు, పైకిఁ గవిసి యతనిబాణశిఖల
మ్రంది పోయెఁ గడఁగి మంటలో నుఱికిన, మిడుతవోలె మెలఁగ మిడుక లేక.
6_2_63 చ.
పవనసుతుం గళింగనరపాలసుతుం డగుశక్రదేవుఁ డు
గ్రవిశిఖనృష్టిఁ దేల్చి తురగంబులఁ గూల్చినఁ గ్రోధదీప్తుఁ డై
యవిహతభంగి భూరిగద నాతఁడు వైచినఁ గూలె వాఁడు వ
జ్రవిహతిఁ గూలుశైల మన సారథికేతుయుతంబుగా నిలన్.
6_2_64 వ.
ఇవ్విధంబున నద్భుతభయావహం బగుపరాక్రమంబునం బేర్చి భీమసేనుండు
ఘటితకాంచనబిందుసందోహసుందరంబును దృఢవిశాలంబును నగుపలకయుం
గల్పాంతకృతాంతజిహ్వాభీలం బగుకరవాలంబును బుచ్చికొని హతహయం బగు
నరదంబు డిగ్గిన.
6_2_65 ఆ.
కొడుకుపాటుఁ జూచి కోపించి కాళింగ,పతి రయమునఁ దేరు వఱపి భీముఁ
బొదివి పిడుగుఁగొదమవోనినారసము బి,ట్టేసె నది యతండు వేసెఁ దునియ.
6_2_66 క.
మదమున శ్రుతాయు వొక్కటఁ, బదునాలుగుతో మరములు వరఁగించిన నే
ర్పొదవఁగఁ బవనజుఁ డన్నిటిఁ, జిదురుపలుగఁ జేసె ఖడ్గచిత్రనిహతులన్.
-: భీమసేనుని చేత భానుమంతుడు సచ్చుట :-
6_2_67 వ.
అప్పు డాకళింగపతియనుజుం డగుభానుమంతుండు దంతినికరంబుతో నగ్రజునకుం
దల మిగిలి పవమానసూనుపైనడరి నిజఘటలకుం దలకడచి యతనిమేన నారా
చంబులు నాటించుచుఁ గదిసి తనయెక్కినయేనుంగు నేపునం బురికొల్పిన.
6_2_68 శా.
కుంతీసూనుఁడు సింహనాదమున దిక్కుల్ పిక్కటిల్లంగ దు
ర్దాంతస్ఫారగతిం గరిం గదిసి రౌద్రస్ఫూర్తి లంఘించి త
ద్దంతంబుల్ వెస నెక్కి త్రొక్కి తునిమెన్ ధారాళరక్తచ్చటా
క్రంతం బై నభ మొప్ప వానిఁ బటుఖడ్గస్ఫారధారాహతిన్.
6_2_69 వ.
ఇట్లు భానుమంతు నంతకుపురికిం బనిచి.
6_2_70 తే.
మలఁగి గజకంధరము ద్రుంచి తొలఁగ నుఱికి
కెంపు దళు కొత్త వానితోఁ గ్రేళ్ళువాఱు
నావృకోదరుపైఁ గవియంగఁ జేయు
వీచె సేనకుఁ గాళింగవిభుఁడు గడఁగి.
6_2_71 వ.
ఇట్లు శ్రుతాయువు సేయ వీచినఁ దచ్చతురంగంబులు వొదివినం బవనతనయుండు
నిజభుజశిఖరంబులు వెఱుగం దాను బాదచారి యగుటయు నొంటి యైన తెఱం
గునుం దలంపనిదర్పంబునం బేర్చి రణక్రీడకుం జొచ్చి కరవాలంబు శుండాల
కుంభస్థలంబులు పగుల వ్రేసిన మెద డంటి మొదుక నైనం గేతుదండంబులు
నఱికి చులుకం జేయుచు రథికసారథిసహితంబుగా నరదంబులు చక్కడంచి
మొక్కలు వోయిన సస్థిసారంబు లగునశ్వశరీరంబులు గోసి పాఱవైచి వాఁడి
సేయుచు నుబ్బున గుఱ్ఱంబుల కుఱికి బడలుపడ నఱిముఱి విసరిన నోర వో
యిన సురియం జెరివి యవలీలం గాలుబలంబులపైఁ బడిచక్కం జేయుచు మఱియు
నానాప్రకారంబు లగుచిత్రవధవిహారంబుల నమ్మోహరంబు విఘటితవిభ్రాంత
పలాయితంబు గావించి యవరాహ్ణంబునం గళింగపతిం గవియునవసరంబున.
6_2_72 తే.
వివిధసన్నాహయుతముగాఁ బవనతనయు
తేరు దగురథ్యములఁ బూంచి తెచ్చి సూతుఁ
డతనిముందట నిలిపిన నతఁడు వాని
నారదంబునఁ గనుఁగొని యరద మెక్కె.
6_2_73 ఉ.
చాపము వేడ్కఁ బుచ్చికొని సజ్యము సేయునెడం గళింగుఁ డ
ష్టాపదదీప్తపుంఖనశాతశరంబులు నాట నేసినం
గోపితుఁ డై కడంగి బరిగోలలపోటుల నుగ్రవారణా
టోపము పేర్చునట్లుగఁ గడున్ వెస డగ్గఱి భీముఁ డుద్ధతిన్.
6_2_74 ఆ.
అయిదునారసముల నాతనిఁ జదికిలఁ, బడఁగ నేసి మూర్ఛపాలు సేసి
యతనిచక్రరక్షు లైనసత్యుని సత్య,దేవుఁ జంపి నభము దివుర నార్చె.
6_2_75 వ.
అట్లు శ్రుతాయువు మూర్ఛిల్లినం దదీయసారథి రథంబు దొలంగం దోలికొని
పోయినఁ గర్ణధారుండు లేనియానపాత్రంబుంబోలెఁ దద్బలంబు దిరుగుడువడియె
నప్పుడు కిమ్మీరవైరి శంఖంబు పూరించిన.
6_2_76 క.
విని గాంగేయుం డడరినఁ, గని ధృష్టద్యుమ్నుఁడును శిఖండియు నరిభం
జనుఁ డగుసాత్యకియు మరు,త్తనయుఁ గడచి యతనిఁ దాఁకి దర్ప మెలర్పన్.
6_2_77 తే.
బెడిదముగ నేయ రథములపిండు మఱియుఁ
గవిసి తోడ్పడ నతఁడు శిఖండి యొకఁడు
దక్క నందఱతనువులఁ బెక్కునిశిత
విశిఖములు నాటి బకరిపు వెగడుపఱిచి.
6_2_78 వ.
అతనియరదంబుగుఱ్ఱంబులం గూల నేసిన నతండు కోపించి.
6_2_79 క.
ఘనశక్తి వైవ నది శాం,తనవుఁడు ముత్తునియ సేయదానం గోపం
బినుమడిగా నుజ్జ్వలగదఁ, గొని యరదము డిగ్గి కవిసె ఘోరాకృతి యై.
6_2_80 క.
తదవసరంబున సాత్యకి, మదమునఁ గౌంతేయుఁ గడచి మంత్రంబున బె
ట్టిదముగఁ బడ వైచినయొ, ప్పిదమున నస్త్రమునఁ గూల్చె భీష్మునిసూతున్.
6_2_81 వ.
ఇట్లు సారథి నడుటయు.
6_2_82 తే.
వాయువేగంబు లైనతద్వాహనములు
భీష్ముతే రెత్తికొని పాఱెఁ బృథివి యద్రువ
నపుడు మనసైనికులు గీచకారి నెదుర
పలికి పాసిన బయ లయ్యె నతనిమునుము.
6_2_83 వ.
అట్టియెడ ధృష్టద్యుమ్నుండు గారవంబున నమ్మారుతిం దనరథం బెక్కించికొని
యె నంతఁ గృష్ణానుజుండు దన తేరు సేరం దెచ్చి యావృకోదరు నుపలక్షించి.
6_2_84 ఆ.
ఒంటిమైఁ గళింగు నురవడిఁ దలపడి, పుత్రసోదరాప్తభూరిసైన్య
హీనుఁ జేసి కౌరవానీకములు సూడ, నుఱక భంగపెట్టి పఱవు టొప్పె.
6_2_85 వ.
అని యగ్గించె నంతఁ గడంగి వచ్చుశల్యకృపాశ్వత్థామలం గని పార్షతుండు దన
యరదంబున నున్నభీమసేనుని సవినయంబుగా డించి నీవు నన్ను వెన్ను దన్ని
చూడు మని పలికి యద్దెసం దేరు వఱపి యశ్వత్థామరథ్యంబులఁ బదిబాణం
బులం బడ నేసిన నతండు శల్యునిరథంబుపైకిం బోయి పాంచాలపతిసూనుమేన
నిశితాస్త్రంబులు నినిచెఁ దక్కటియిరువురు నట్లచేసి రివ్విధంబున నమ్మువ్వుర
చేత నతం డొక్కరుండును బొదువంబడి యుంట దవ్వులం జూచి విజయనంద
నుండు నిజస్యందనంబు దోలికొని వచ్చి కృపాశ్వత్థామలం దొమ్మిదేసియమ్ముల
నొప్పించి మద్రపతియంగమునఁ బంచవింశతివిశిఖంబులు నాటించె వారును
నతనిఁ బండ్రెండు పండ్రెండుశరంబు లేసి రాసమయంబున భవదీయపౌత్రుం
డగులక్ష్మణకుమారుం డయ్యభిమన్యుం దలపడి మర్మభేదు లయిననారాచమ్ముల
నొప్పించిన నతం డక్కుమారుఁ బంచాశత్సాయకంబులం గప్పి తనహస్తలాఘ
వంబు ప్రకటించిన.
6_2_86 తే.
లస్తకంబునకొలఁదికి లక్ష్మణుండు, వెడఁదయమ్మున నభిమన్యువిల్లు దునియ
నేసి యార్చినఁ గౌరవులెల్ల నార్వ, నతఁడు వేఱొకబలువింట నతని నొంచె.
6_2_87 క.
తనయుఁడు నొచ్చిన దుర్యో,ధనుఁ డర్జునతనయుమీఁదఁ దన తే రలుకం
జన నిచ్చుట గనుఁగొని శాం,తనవద్రోణముఖరథికతతి వెసఁ గవిసెన్.
6_2_88 క.
అఱిముఱి నడరినరథికుల, తఱచునకు సుభద్రకొడుకు దలఁకక తా నం
దఱ కన్నిరూపు లై యే,డ్తెఱ నవ్వుచు నేటు లాడె డీరత మెఱయన్.
6_2_89 వ.
తదవసరంబున.
6_2_90 మ.
కని తే రుప్పరవీదిఁ దోలికొని యాకౌరవ్యసైన్యంబు న
జ్జననాథుం దటినీతనూజు గురుఁ జంచద్బాణవర్షంబులన్
మునుఁగం జేయుచు దేవదత్త మెలమిన్ మ్రోయించుచున్ సంగరా
వని యల్లాడ వియచ్చరుల్ వొగడ వివ్వచ్చుండు వచ్చెన్ వడిన్.
6_2_91 వ.
అంతయు గనుంగొని యుధిష్ఠిరుండు గదంగి సేనల కెల్లను జేయు వీచిన నొక్క
పెట్ట యురవడించి కురుసైన్యంబు దలంకం దలపడియె నప్పు డాదిత్యుం గప్పిధ
రణీరేణువులు చీఁకట్లు గవియింపం గరితురగనరగాత్రగళితరుధిరధారాసారం బది
యడంగునట్లు సేసెనంత నర్జునువివిధబాణపాతంబులఁగౌరవానీకంబునం దునియ
లైనశరాసనశరకవాలపరిఘపరశ్వధాదులను బఱియ లయినహరిశిరఃకుంభికుంభ
పదాతికపాలప్రభృతులును దుమురు లైనరధాంగధ్వజచ్చత్త్రచామరప్రముఖం
బులుం గలిగి కయ్యంపునేల కరంబు ఘోరంబయ్యె నట్టియెడఁ దమమీఁదిమాను
సులు వడినం జెడి తిరిగెడుహయగజస్యందనంబులును దురంగమాతంగస్యందనం
బులు రూపఱిన నేపఱి మెలంగునయ్యైయారోహకులును నైయాకులతంబొందిమ
నబలంబు దెరలి మరల వెఱచఱచి కనుకనిం బఱచినం గృష్ణార్జునులు పాంచజన్య
దేవదత్తంబులు పూరించిన మందాకినీనందనుండు గుంభసంభవున కిట్లనియె.
6_2_92 తే.
కృష్ణసారథ్యమున నొప్పుక్రీడి యిపుడు, కౌరవానీకముల నెల్లఁ గసిమసంగి
కృష్ణసారథ్యమున నొప్పుక్రీడి యైన, నెట్లు సేయంగ వలయుఁ దా నట్లు సేసె.
6_2_93 క.
విను మలుక వోడమి మిక్కిలి, కనుదెఱచినత్రిపురవైరికైవడి యీయ
ర్జునునందుఁ దోఁచుచున్నది, మనమొనలున్ వశము గావు మరలుపు మింకన్.
6_2_94 వ.
పోక నిలిచిన బలుమానుసులుం బెద్దయు డస్సి యొహటించినయ ట్లున్నవారు
వారిజమిత్త్రుండు నపరగిరిశిఖరంబునకుం జేరె నేఁటికిఁ గయ్యంబు సాలింత మని
చెప్పి యతం డియ్యకొన నెల్లవారలం దివియ నియమించి నడపించె నప్పుడు
పాండవులు ఫాంచాలమాత్స్యాదిపరివారసహితంబుగా నార్పులు సెలంగి నింగి
ముట్ట మరలి రిట్లు రెండవనాఁటిసంధ్యాసమయంబున రెండు దెఱంగులవారును
దమతమశిబిరంబులకుం జనిరి మఱునాఁడు.
-: భీష్మునితృతీయదివసయుద్థము :-
6_2_95 క.
రేపకడ రభసమున గం,గాపుత్రుఁడు సేనఁ గూర్చి గరుడవ్యూహం
బేపారఁ తీర్చికొని ము,క్కై పొలుపును బలుపు మెఱయునట్లుగ నిలిచెన్.
6_2_96 వ.
దానికి ద్రోణకృతవర్మలు కన్ను లయిరి కృపాశ్వత్థామలు శిరం బయి నిలిచిరి
త్రిగర్తులతోఁ గూడి భూరిశ్రవశ్శల్యభగదత్తులును సౌవీరజయద్రధులును గంఠ
త్వంబు నొందిరి మనుజపతి యనుజులుం దానును వెన్నయ్యె విందానువిందు
లుం గాంభోజుండును శూరసేనుండునుం బుచ్చం బైరి మాగధకళింగాదిగణం
బులు దక్షిణపక్షం బయ్యును గర్ణాటకోసలప్రముఖనికాయంబులు వామపక్షం
బయ్యును బొలిచిరి తక్కునుం గలవారలుఁ గలయం బన్ని రంతం బాండవబలం
బులును భండనంబునకు వెడలె నయ్యవసరంబున నర్జునుండు.
6_2_97 క.
మనమొనఁ గని ధృష్టద్యు,మ్నున కిట్లనుఁ బన్నఁ బంపు మోహర మర్ధేం
దునిచందంబున దుర్యో,ధనుసైన్యముఁ బొదువుననువు దలకొనవలయున్.
6_2_98 వ.
అనిన విని యతం డట్ల చేసినం బాండ్యమగధబలపరివృతుం దై భీమసేనుండు
దక్షిణశృంగంబున నిలిచెఁ దదనంతరంబ విరాటద్రుపదులును మఱియు నీలుం
డును గాశకరూశగణసమేతుం డై ధృష్టకేతుండును నిలిచిరి శిఖండిసహితుం
డగుధృష్టద్యుమ్ను ము న్నిడికొని యుధిష్ఠిరుండు శుండాలమాలికాభీలంబుగా
మధ్యప్రదేశం బలంకరించె నవ్వలన సాత్యకి మొదలుకొని యోలిన కవలును
ద్రౌపదేయులు నభిమన్యుండు ఘటోత్కచుండుఁ గేకయపతులుం బన్నిరి సకల
లోకంబులకు రక్షకుం డైనరాజీవాక్షుం డెవ్వానికి రక్షణం బొనర్చు నట్టిరథిక
శ్రేష్ఠుండు డాపలికొమ్మునం బన్నెఁ దక్కటిదొరలుం గలయ మోహరించి రి ట్లుభ
యసైన్యంబులు సన్నద్ధంబు లయి నడచి నిస్సాణాదులరానంబులు సెలంగ
రౌద్రంబు ధలకొనం దార్కొనియెఁ దత్సమయంబున ధనంజయుండు మనపదా
తులు బడలువడం దనరథంబు వఱపించి శరంబులు నిగిడించి.
6_2_99 క.
అరధములు రథికవరులును, హరిసారథికేతుసహిత మై పొడిపొడిగాఁ
గరులును జోదులు డొల్లఁగఁ, దురగంబులు రావుతులును దుత్తునియలుగాన్.
--
చందు(తెలుగు కుర్రోడు)
http://telugukurrodu।blogspot।com/
6_2_61 క.
భీమునిముందటిబల ము,ద్దామతఁ గాళింగసేనఁ దలపడి హేతి
స్తోమావృత్త మై వ్రాలెను, భూమిపయిన్ సగము సగము పొలుపఱి విఱిగెన్.
6_2_62 ఆ.
మదము మిగిలి కేతుమంతుఁడు గౌంతేయు, పైకిఁ గవిసి యతనిబాణశిఖల
మ్రంది పోయెఁ గడఁగి మంటలో నుఱికిన, మిడుతవోలె మెలఁగ మిడుక లేక.
6_2_63 చ.
పవనసుతుం గళింగనరపాలసుతుం డగుశక్రదేవుఁ డు
గ్రవిశిఖనృష్టిఁ దేల్చి తురగంబులఁ గూల్చినఁ గ్రోధదీప్తుఁ డై
యవిహతభంగి భూరిగద నాతఁడు వైచినఁ గూలె వాఁడు వ
జ్రవిహతిఁ గూలుశైల మన సారథికేతుయుతంబుగా నిలన్.
6_2_64 వ.
ఇవ్విధంబున నద్భుతభయావహం బగుపరాక్రమంబునం బేర్చి భీమసేనుండు
ఘటితకాంచనబిందుసందోహసుందరంబును దృఢవిశాలంబును నగుపలకయుం
గల్పాంతకృతాంతజిహ్వాభీలం బగుకరవాలంబును బుచ్చికొని హతహయం బగు
నరదంబు డిగ్గిన.
6_2_65 ఆ.
కొడుకుపాటుఁ జూచి కోపించి కాళింగ,పతి రయమునఁ దేరు వఱపి భీముఁ
బొదివి పిడుగుఁగొదమవోనినారసము బి,ట్టేసె నది యతండు వేసెఁ దునియ.
6_2_66 క.
మదమున శ్రుతాయు వొక్కటఁ, బదునాలుగుతో మరములు వరఁగించిన నే
ర్పొదవఁగఁ బవనజుఁ డన్నిటిఁ, జిదురుపలుగఁ జేసె ఖడ్గచిత్రనిహతులన్.
-: భీమసేనుని చేత భానుమంతుడు సచ్చుట :-
6_2_67 వ.
అప్పు డాకళింగపతియనుజుం డగుభానుమంతుండు దంతినికరంబుతో నగ్రజునకుం
దల మిగిలి పవమానసూనుపైనడరి నిజఘటలకుం దలకడచి యతనిమేన నారా
చంబులు నాటించుచుఁ గదిసి తనయెక్కినయేనుంగు నేపునం బురికొల్పిన.
6_2_68 శా.
కుంతీసూనుఁడు సింహనాదమున దిక్కుల్ పిక్కటిల్లంగ దు
ర్దాంతస్ఫారగతిం గరిం గదిసి రౌద్రస్ఫూర్తి లంఘించి త
ద్దంతంబుల్ వెస నెక్కి త్రొక్కి తునిమెన్ ధారాళరక్తచ్చటా
క్రంతం బై నభ మొప్ప వానిఁ బటుఖడ్గస్ఫారధారాహతిన్.
6_2_69 వ.
ఇట్లు భానుమంతు నంతకుపురికిం బనిచి.
6_2_70 తే.
మలఁగి గజకంధరము ద్రుంచి తొలఁగ నుఱికి
కెంపు దళు కొత్త వానితోఁ గ్రేళ్ళువాఱు
నావృకోదరుపైఁ గవియంగఁ జేయు
వీచె సేనకుఁ గాళింగవిభుఁడు గడఁగి.
6_2_71 వ.
ఇట్లు శ్రుతాయువు సేయ వీచినఁ దచ్చతురంగంబులు వొదివినం బవనతనయుండు
నిజభుజశిఖరంబులు వెఱుగం దాను బాదచారి యగుటయు నొంటి యైన తెఱం
గునుం దలంపనిదర్పంబునం బేర్చి రణక్రీడకుం జొచ్చి కరవాలంబు శుండాల
కుంభస్థలంబులు పగుల వ్రేసిన మెద డంటి మొదుక నైనం గేతుదండంబులు
నఱికి చులుకం జేయుచు రథికసారథిసహితంబుగా నరదంబులు చక్కడంచి
మొక్కలు వోయిన సస్థిసారంబు లగునశ్వశరీరంబులు గోసి పాఱవైచి వాఁడి
సేయుచు నుబ్బున గుఱ్ఱంబుల కుఱికి బడలుపడ నఱిముఱి విసరిన నోర వో
యిన సురియం జెరివి యవలీలం గాలుబలంబులపైఁ బడిచక్కం జేయుచు మఱియు
నానాప్రకారంబు లగుచిత్రవధవిహారంబుల నమ్మోహరంబు విఘటితవిభ్రాంత
పలాయితంబు గావించి యవరాహ్ణంబునం గళింగపతిం గవియునవసరంబున.
6_2_72 తే.
వివిధసన్నాహయుతముగాఁ బవనతనయు
తేరు దగురథ్యములఁ బూంచి తెచ్చి సూతుఁ
డతనిముందట నిలిపిన నతఁడు వాని
నారదంబునఁ గనుఁగొని యరద మెక్కె.
6_2_73 ఉ.
చాపము వేడ్కఁ బుచ్చికొని సజ్యము సేయునెడం గళింగుఁ డ
ష్టాపదదీప్తపుంఖనశాతశరంబులు నాట నేసినం
గోపితుఁ డై కడంగి బరిగోలలపోటుల నుగ్రవారణా
టోపము పేర్చునట్లుగఁ గడున్ వెస డగ్గఱి భీముఁ డుద్ధతిన్.
6_2_74 ఆ.
అయిదునారసముల నాతనిఁ జదికిలఁ, బడఁగ నేసి మూర్ఛపాలు సేసి
యతనిచక్రరక్షు లైనసత్యుని సత్య,దేవుఁ జంపి నభము దివుర నార్చె.
6_2_75 వ.
అట్లు శ్రుతాయువు మూర్ఛిల్లినం దదీయసారథి రథంబు దొలంగం దోలికొని
పోయినఁ గర్ణధారుండు లేనియానపాత్రంబుంబోలెఁ దద్బలంబు దిరుగుడువడియె
నప్పుడు కిమ్మీరవైరి శంఖంబు పూరించిన.
6_2_76 క.
విని గాంగేయుం డడరినఁ, గని ధృష్టద్యుమ్నుఁడును శిఖండియు నరిభం
జనుఁ డగుసాత్యకియు మరు,త్తనయుఁ గడచి యతనిఁ దాఁకి దర్ప మెలర్పన్.
6_2_77 తే.
బెడిదముగ నేయ రథములపిండు మఱియుఁ
గవిసి తోడ్పడ నతఁడు శిఖండి యొకఁడు
దక్క నందఱతనువులఁ బెక్కునిశిత
విశిఖములు నాటి బకరిపు వెగడుపఱిచి.
6_2_78 వ.
అతనియరదంబుగుఱ్ఱంబులం గూల నేసిన నతండు కోపించి.
6_2_79 క.
ఘనశక్తి వైవ నది శాం,తనవుఁడు ముత్తునియ సేయదానం గోపం
బినుమడిగా నుజ్జ్వలగదఁ, గొని యరదము డిగ్గి కవిసె ఘోరాకృతి యై.
6_2_80 క.
తదవసరంబున సాత్యకి, మదమునఁ గౌంతేయుఁ గడచి మంత్రంబున బె
ట్టిదముగఁ బడ వైచినయొ, ప్పిదమున నస్త్రమునఁ గూల్చె భీష్మునిసూతున్.
6_2_81 వ.
ఇట్లు సారథి నడుటయు.
6_2_82 తే.
వాయువేగంబు లైనతద్వాహనములు
భీష్ముతే రెత్తికొని పాఱెఁ బృథివి యద్రువ
నపుడు మనసైనికులు గీచకారి నెదుర
పలికి పాసిన బయ లయ్యె నతనిమునుము.
6_2_83 వ.
అట్టియెడ ధృష్టద్యుమ్నుండు గారవంబున నమ్మారుతిం దనరథం బెక్కించికొని
యె నంతఁ గృష్ణానుజుండు దన తేరు సేరం దెచ్చి యావృకోదరు నుపలక్షించి.
6_2_84 ఆ.
ఒంటిమైఁ గళింగు నురవడిఁ దలపడి, పుత్రసోదరాప్తభూరిసైన్య
హీనుఁ జేసి కౌరవానీకములు సూడ, నుఱక భంగపెట్టి పఱవు టొప్పె.
6_2_85 వ.
అని యగ్గించె నంతఁ గడంగి వచ్చుశల్యకృపాశ్వత్థామలం గని పార్షతుండు దన
యరదంబున నున్నభీమసేనుని సవినయంబుగా డించి నీవు నన్ను వెన్ను దన్ని
చూడు మని పలికి యద్దెసం దేరు వఱపి యశ్వత్థామరథ్యంబులఁ బదిబాణం
బులం బడ నేసిన నతండు శల్యునిరథంబుపైకిం బోయి పాంచాలపతిసూనుమేన
నిశితాస్త్రంబులు నినిచెఁ దక్కటియిరువురు నట్లచేసి రివ్విధంబున నమ్మువ్వుర
చేత నతం డొక్కరుండును బొదువంబడి యుంట దవ్వులం జూచి విజయనంద
నుండు నిజస్యందనంబు దోలికొని వచ్చి కృపాశ్వత్థామలం దొమ్మిదేసియమ్ముల
నొప్పించి మద్రపతియంగమునఁ బంచవింశతివిశిఖంబులు నాటించె వారును
నతనిఁ బండ్రెండు పండ్రెండుశరంబు లేసి రాసమయంబున భవదీయపౌత్రుం
డగులక్ష్మణకుమారుం డయ్యభిమన్యుం దలపడి మర్మభేదు లయిననారాచమ్ముల
నొప్పించిన నతం డక్కుమారుఁ బంచాశత్సాయకంబులం గప్పి తనహస్తలాఘ
వంబు ప్రకటించిన.
6_2_86 తే.
లస్తకంబునకొలఁదికి లక్ష్మణుండు, వెడఁదయమ్మున నభిమన్యువిల్లు దునియ
నేసి యార్చినఁ గౌరవులెల్ల నార్వ, నతఁడు వేఱొకబలువింట నతని నొంచె.
6_2_87 క.
తనయుఁడు నొచ్చిన దుర్యో,ధనుఁ డర్జునతనయుమీఁదఁ దన తే రలుకం
జన నిచ్చుట గనుఁగొని శాం,తనవద్రోణముఖరథికతతి వెసఁ గవిసెన్.
6_2_88 క.
అఱిముఱి నడరినరథికుల, తఱచునకు సుభద్రకొడుకు దలఁకక తా నం
దఱ కన్నిరూపు లై యే,డ్తెఱ నవ్వుచు నేటు లాడె డీరత మెఱయన్.
6_2_89 వ.
తదవసరంబున.
6_2_90 మ.
కని తే రుప్పరవీదిఁ దోలికొని యాకౌరవ్యసైన్యంబు న
జ్జననాథుం దటినీతనూజు గురుఁ జంచద్బాణవర్షంబులన్
మునుఁగం జేయుచు దేవదత్త మెలమిన్ మ్రోయించుచున్ సంగరా
వని యల్లాడ వియచ్చరుల్ వొగడ వివ్వచ్చుండు వచ్చెన్ వడిన్.
6_2_91 వ.
అంతయు గనుంగొని యుధిష్ఠిరుండు గదంగి సేనల కెల్లను జేయు వీచిన నొక్క
పెట్ట యురవడించి కురుసైన్యంబు దలంకం దలపడియె నప్పు డాదిత్యుం గప్పిధ
రణీరేణువులు చీఁకట్లు గవియింపం గరితురగనరగాత్రగళితరుధిరధారాసారం బది
యడంగునట్లు సేసెనంత నర్జునువివిధబాణపాతంబులఁగౌరవానీకంబునం దునియ
లైనశరాసనశరకవాలపరిఘపరశ్వధాదులను బఱియ లయినహరిశిరఃకుంభికుంభ
పదాతికపాలప్రభృతులును దుమురు లైనరధాంగధ్వజచ్చత్త్రచామరప్రముఖం
బులుం గలిగి కయ్యంపునేల కరంబు ఘోరంబయ్యె నట్టియెడఁ దమమీఁదిమాను
సులు వడినం జెడి తిరిగెడుహయగజస్యందనంబులును దురంగమాతంగస్యందనం
బులు రూపఱిన నేపఱి మెలంగునయ్యైయారోహకులును నైయాకులతంబొందిమ
నబలంబు దెరలి మరల వెఱచఱచి కనుకనిం బఱచినం గృష్ణార్జునులు పాంచజన్య
దేవదత్తంబులు పూరించిన మందాకినీనందనుండు గుంభసంభవున కిట్లనియె.
6_2_92 తే.
కృష్ణసారథ్యమున నొప్పుక్రీడి యిపుడు, కౌరవానీకముల నెల్లఁ గసిమసంగి
కృష్ణసారథ్యమున నొప్పుక్రీడి యైన, నెట్లు సేయంగ వలయుఁ దా నట్లు సేసె.
6_2_93 క.
విను మలుక వోడమి మిక్కిలి, కనుదెఱచినత్రిపురవైరికైవడి యీయ
ర్జునునందుఁ దోఁచుచున్నది, మనమొనలున్ వశము గావు మరలుపు మింకన్.
6_2_94 వ.
పోక నిలిచిన బలుమానుసులుం బెద్దయు డస్సి యొహటించినయ ట్లున్నవారు
వారిజమిత్త్రుండు నపరగిరిశిఖరంబునకుం జేరె నేఁటికిఁ గయ్యంబు సాలింత మని
చెప్పి యతం డియ్యకొన నెల్లవారలం దివియ నియమించి నడపించె నప్పుడు
పాండవులు ఫాంచాలమాత్స్యాదిపరివారసహితంబుగా నార్పులు సెలంగి నింగి
ముట్ట మరలి రిట్లు రెండవనాఁటిసంధ్యాసమయంబున రెండు దెఱంగులవారును
దమతమశిబిరంబులకుం జనిరి మఱునాఁడు.
-: భీష్మునితృతీయదివసయుద్థము :-
6_2_95 క.
రేపకడ రభసమున గం,గాపుత్రుఁడు సేనఁ గూర్చి గరుడవ్యూహం
బేపారఁ తీర్చికొని ము,క్కై పొలుపును బలుపు మెఱయునట్లుగ నిలిచెన్.
6_2_96 వ.
దానికి ద్రోణకృతవర్మలు కన్ను లయిరి కృపాశ్వత్థామలు శిరం బయి నిలిచిరి
త్రిగర్తులతోఁ గూడి భూరిశ్రవశ్శల్యభగదత్తులును సౌవీరజయద్రధులును గంఠ
త్వంబు నొందిరి మనుజపతి యనుజులుం దానును వెన్నయ్యె విందానువిందు
లుం గాంభోజుండును శూరసేనుండునుం బుచ్చం బైరి మాగధకళింగాదిగణం
బులు దక్షిణపక్షం బయ్యును గర్ణాటకోసలప్రముఖనికాయంబులు వామపక్షం
బయ్యును బొలిచిరి తక్కునుం గలవారలుఁ గలయం బన్ని రంతం బాండవబలం
బులును భండనంబునకు వెడలె నయ్యవసరంబున నర్జునుండు.
6_2_97 క.
మనమొనఁ గని ధృష్టద్యు,మ్నున కిట్లనుఁ బన్నఁ బంపు మోహర మర్ధేం
దునిచందంబున దుర్యో,ధనుసైన్యముఁ బొదువుననువు దలకొనవలయున్.
6_2_98 వ.
అనిన విని యతం డట్ల చేసినం బాండ్యమగధబలపరివృతుం దై భీమసేనుండు
దక్షిణశృంగంబున నిలిచెఁ దదనంతరంబ విరాటద్రుపదులును మఱియు నీలుం
డును గాశకరూశగణసమేతుం డై ధృష్టకేతుండును నిలిచిరి శిఖండిసహితుం
డగుధృష్టద్యుమ్ను ము న్నిడికొని యుధిష్ఠిరుండు శుండాలమాలికాభీలంబుగా
మధ్యప్రదేశం బలంకరించె నవ్వలన సాత్యకి మొదలుకొని యోలిన కవలును
ద్రౌపదేయులు నభిమన్యుండు ఘటోత్కచుండుఁ గేకయపతులుం బన్నిరి సకల
లోకంబులకు రక్షకుం డైనరాజీవాక్షుం డెవ్వానికి రక్షణం బొనర్చు నట్టిరథిక
శ్రేష్ఠుండు డాపలికొమ్మునం బన్నెఁ దక్కటిదొరలుం గలయ మోహరించి రి ట్లుభ
యసైన్యంబులు సన్నద్ధంబు లయి నడచి నిస్సాణాదులరానంబులు సెలంగ
రౌద్రంబు ధలకొనం దార్కొనియెఁ దత్సమయంబున ధనంజయుండు మనపదా
తులు బడలువడం దనరథంబు వఱపించి శరంబులు నిగిడించి.
6_2_99 క.
అరధములు రథికవరులును, హరిసారథికేతుసహిత మై పొడిపొడిగాఁ
గరులును జోదులు డొల్లఁగఁ, దురగంబులు రావుతులును దుత్తునియలుగాన్.
--
చందు(తెలుగు కుర్రోడు)
http://telugukurrodu।blogspot।com/
Subscribe to:
Posts (Atom)
